• Ustawa o szczególnej opiece geriatrycznej zacznie obowiązywać za niespełna cztery miesiące. Przewiduje m.in. powstanie w powiatach Centrów Zdrowia 75+
• Zasady wykonywania ustawy są bardzo istotne dla samorządów lokalnych, gdyż to powiaty w ramach zadań zleconych mają tworzyć Centra zajmujące się ambulatoryjnym leczeniem seniorów powyżej 75 r.ż.
• Samorządy będą miały tylko 60 dni na zgłoszenie wojewodzie zamiaru utworzenia Centrum - podkreśla radca prawny Bernadeta Skóbel, kierownik działu monitoringu prawnego i ekspertyz w biurze Związku Powiatów Polskich

Szczególna opieka geriatryczna. Utworzenie Centrów Zdrowia 75+ to zadanie powiatów

Ustawa o szczególnej opiece geriatrycznej zakłada wprowadzenie nowej organizacji opieki nad seniorami w wieku powyżej 75 lat. Głównym elementem zapisanym w ustawie jest utworzenie ambulatoryjnych Centrów Zdrowia 75+, które będą funkcjonowały w powiązaniu z oddziałami geriatrycznymi znajdującymi się w szpitalach.

W strukturze Centrum Zdrowia 75+ - jak wskazuje ustawa - powinna się znaleźć poradnia konsultacyjna, co najmniej jeden dzienny ośrodek opieki geriatrycznej, geriatryczny zespół opieki domowej, zespół koordynatorów, zespół edukatorów zdrowotnych i punkt informacyjno-konsultacyjny.

Zasady wykonywania ustawy są bardzo istotne dla samorządów lokalnych, gdyż to powiaty w ramach zadań zleconych mają tworzyć Centra Zdrowia 75+. Samorządy będą miały tylko 60 dni na zgłoszenie wojewodzie zamiaru utworzenia Centrum, na tej podstawie będą tworzone wojewódzkie plany opieki geriatrycznej - podkreśla radca prawny Bernadeta Skóbel, kierownik działu monitoringu prawnego i ekspertyz w biurze Związku Powiatów Polskich.

Podany w zgłoszeniu obszar działania Centrum Zdrowia 75+ będzie mógł obejmować teren powiatu, jego część lub kilku powiatów albo ich części zamieszkałe łącznie przez nie mniej niż 6 tys. i nie więcej niż 12 tys. osób po 75 r.ż. według stanu na dzień 1 grudnia roku poprzedniego.

Czytając literalnie przepisy ustawy, wojewodowie nie będą mieli możliwości prawnej, aby od tych warunków brzegowych odstąpić. - Będziemy lobbować za wprowadzeniem korekty w ustawie, bo problemy będą mieć i wojewodowie, i powiaty - mówiła mecenas Skóbel, mając na myśli zawieranie porozumień między samorządami w tych powiatach, które nie spełnią kryterium samodzielnego utworzenia Centrum Zdrowia 75+.

Dodała: - Warto, by powiaty i urzędy wojewódzkie już teraz wzajemnie z sobą rozmawiały i zastanowiły się nad mapą Centrów Zdrowia 75+ w regionach.

"Powiaty nie powinny czekać aż ustawa wejdzie w życie"

Wojewoda ma rozpocząć pracę nad opracowaniem planu w terminie 14 dni od dnia wejścia w życie ustawy, czyli od 1 stycznia 2024 roku. Od udostępnienia informacji o rozpoczęciu prac nad wojewódzkim planem w biuletynie wojewody biegnie termin 60 dni na przesłanie przez powiaty propozycji dotyczącej utworzenia i lokalizacji Centrów Zdrowia 75+.

- Dlatego powiaty nie powinny czekać aż ustawa wejdzie w życie i dopiero wtedy się zastanawiać, bo zabraknie czasu. W IV kwartale będzie dobra pora, żeby podjąć analizy - uważa Bernadeta Skóbel.

Wojewoda co do zasady powinien uwzględnić wniosek powiatu, ale może się na to nie zgodzić, jeśli powstanie Centrum nie byłoby zgodne z warunkami dotyczącymi liczby seniorów zamieszkujących obszar działania Centrum lub nie gwarantowałoby równego dostępu do świadczeń z racji jego usytuowania na obrzeżach powiatu.

Co istotne, jeżeli Centrum Zdrowia 75+ zgłoszone przez powiat znajdzie się w wojewódzkim planie, to będzie to równoznaczne z tym, że samorząd lokalny zostanie zobligowany do utworzenia Centrum w terminie do 5 lat.

Jeżeli w powiecie mieszka mniej niż 6 tysięcy seniorów w wieku 75plus, to powiat nie ma możliwości samodzielnego utworzenia Centrum. Musi je tworzyć we współpracy z innym powiatem.

Z analizy przeprowadzonej przez Bernadetę Skóbel, biorącej za przykład województwo dolnośląskie, wynika, że w tym regionie jest 18 na 30 powiatów, które będą musiały zastanowić się nad zawarciem porozumień, gdyż tam liczba mieszkańców w wieku 75+ jest mniejsza niż 6 tysięcy; niektórych powiatach nie przekracza 3 tysięcy seniorów.

Ekspertka podała też przykład powiatu kłodzkiego, w którym według stanu na koniec 2022 roku liczba mieszkańców w wieku 75+ nieznacznie tylko przekraczała 12 tysięcy.

- W praktyce oznacza, że powiat kłodzki potencjalnie powinien utworzyć dwa Centra, ale może też utworzyć jedno Centrum. To drugie rozwiązanie miałoby zastosowanie w przypadku porozumienia z powiatem sąsiednim, zakładając, że część mieszkańców z gminy leżącej przy granicy administracyjnej będzie obsługiwało Centrum Zdrowia 75+ w innym powiecie - mówiła, zaznaczając, że podaje rozwiązania hipotetyczne.

Będą konieczne niełatwe decyzje

Porozumienia między powiatami, to kwestia do lokalnych decyzji. Trzeba natomiast pamiętać - co podkreślała ekspertka - że porozumienia będą mogły być zawierane tylko pomiędzy powiatami sąsiadującymi z sobą i tylko w obrębie jednego województwa.

Przy tworzeniu Centrów warto brać pod uwagę możliwości infrastrukturalne, ale i komunikacyjne w dotarciu do Centrum Zdrowia 75 plus przez mieszkańców. Powiaty będą musiały się porozumieć w zakresie lokalizacji Centrum. To będą często niełatwe decyzje.

- Np. w powiecie bolesławieckim czy zgorzeleckim liczba mieszkańców nieznacznie przekracza 6 tysięcy., ale samodzielne tworzenie Centrum Zdrowia 75+ byłoby ryzykowne, dlatego że spadek liczby mieszkańców narażałby powiat na ryzyko zamknięcia centrum już po podniesieniu nakładów finansowych na jego utworzenie. Przy aktualizacji wojewódzkiego planu wojewoda będzie bowiem sprawdzał liczbę mieszkańców, co mogłoby przesądzić o likwidacji Centrum - rozważała ekspertka ZPP.

Porozumienie między powiatami w sprawie utworzenia Centrum Zdrowia 75+ może być wielostronne, ale także pod warunkiem, że powiat, który przejmie zadanie będzie sąsiadował z powiatem zadanie przekazującym.

Na przykładzie powiatu górowskiego, wołowskiego i średzkiego widać, że Centrum mogłoby być utworzone przez powiat wołowski, ten powiat graniczy z oboma powiatami i jednocześnie to rozwiązanie pozwoli to na spełnienie warunku dotyczącego wymaganej liczby seniorów w wieku 75 plus dla utworzenia Centrum - podawała przykład ekspertka ZPP.

Jak zaznaczyła, Centrum może być zlokalizowane w istniejącym podmiocie leczniczym, powiat może też utworzyć w tym celu nowy podmiot.

Jeśli powiat nie zdecyduje się na samodzielne utworzenie Centrum bądź w ogóle nie przedstawi zgłoszenia, wojewoda może sam wyznaczyć taki podmiot. - Potrafię sobie wyobrazić taką sytuację, gdy dojdzie do wyznaczenia przez wojewodę Centrum w powiecie sąsiednim. Wtedy powiatowi tworzącemu Centrum będzie - w mojej ocenie - przysługiwało roszczenie, o zwrot części ewentualnie poniesionych nakładów inwestycyjnych (art.55) - podkreśla Skóbel.

Zaznacza jednocześnie, że z przepisów ustawy nie wynika, że wojewoda, jeżeli nie dostanie zgłoszeń z danego powiatu, będzie musiał się ograniczać tylko do podmiotów prowadzonych przez sektor publiczny (art.11), a to nie wyklucza otwarcia Centrum przez podmiot prywatny. Powiat nie ma wówczas obowiązku inwestowania w utworzenie Centrum. - Warto zatem też brać pod uwagę, jeśli powiat nie znajdzie zasobów, tworzenie Centrum w oparciu o podmiot prywatny - mówiła ekspertka.

Finansowanie powstania Centrów Zdrowia 75+. Tryb konkursowy zamiast dotacji dla powiatu?

Ustawa przewiduje możliwość finansowania inwestycji z Funduszu Medycznego. Z tym, że dysponentem tych środków nie będzie mógł być powiat, ale podmiot leczniczy. Nie ma jednak stuprocentowej gwarancji, że podmiot leczniczy otrzyma pełne dofinansowanie.

Jak zauważyła ekspertka, projekt ustawy o szczególnej opiece geriatrycznej przeszedł szybką ścieżkę legislacyjną. Nie zmieniono też art. 20 ustawy o Funduszu Medycznym i stąd dofinansowanie tworzenia Centrum będzie odbywało się w trybie konkursowym.

- Nie jest to przemyślane stawianie sprawy - dajemy powiatom nowe zadanie do realizacji, ale wprowadzamy tryb konkursowy zamiast po prostu przekazać dotacje - zaznaczyła. - Zatem, gdy powiat będzie zgłaszać powołanie Centrum, starostwo powinno brać pod uwagę i zaplanować, że być może w przyszłości trzeba będzie zaangażować w inwestycję środki powiatowe - podkreśla Bernadeta Skóbel.

Czytając uzasadnienie do ustawy można natomiast uznać, że intencją ustawodawcy było, aby jednak istniała możliwość możliwość otrzymania środków finansowych w wysokości do 100 proc. całkowitych kosztów inwestycji. Oszacowano, że w przypadku dostosowania istniejącego podmiotu leczniczego może to być koszt rzędu 500 tys. zł, w przypadku konieczności przebudowy - 2 mln zł, a budowy od podstaw - 5 mln zł.

Realizacja świadczeń medycznych w Centrach Zdrowia 75+ ma odbywać się w oparciu o umowę zawartą przez podmiot leczniczy z NFZ w zakresie ambulatoryjnej opieki specjalistycznej, co będzie wymagało wprowadzenia zmian w rozporządzeniach koszykowych. - Póki co takiego świadczenia w rozporządzeniu nie ma, a powinno pojawić się jak najszybciej, żeby powiaty tworzące Centra Zdrowia 75+ miały pełną wiedzę, jakie są wymagania - mówiła Bernadeta Skóbel.

Wypowiedzi i informacje zawarte w tekście zostały zanotowane podczas spotkania informacyjnego online „Istotne zmiany w ochronie zdrowia - spotkanie informacyjne” 6 września br. zorganizowanego przez Związek Powiatów Polskich.

Materiał chroniony prawem autorskim - zasady przedruków określa regulamin.

• GERIATRIA
• SENIORZY