Jeszcze we wrześniu 2019 r. wydawało się, że to będzie kolejny słabszy rok w polskiej transplantologii. Do końca tego miesiąca przeszczepiono zaledwie 1070 narządów, niewiele więcej niż w pierwszych dziewięciu miesiącach 2018 r., kiedy miało miejsce 1028 transplantacji nerek, serca, wątroby, trzustki i serca. W ostatnich kwartale minionego roku przeprowadzono w sumie 403 przeszczepy (w październiku - 140, w listopadzie - 123 oraz w grudniu - 140).

Podobnie jak w latach poprzednich najwięcej przeszczepiono nerek - 907. Na kolejnych miejscach znalazły się transplantacje wątroby - 330, serca - 145, płuca - 57 oraz jednoczesne przeszczepy nerki i trzustki - 34. Pozyskano 639 potencjalnych dawców, ale dawców rzeczywistych, czyli tych od których pobrano narządy, było 502.

W polskiej transplantologii rekordowy był rok 2012, kiedy przeszczepiono 1546 organów. W kolejnych latach liczba przeszczepów zaczęła jednak spadać. W 2015 r. przeprowadzono zaledwie 1432 takie zabiegi. Ponowny wzrost nastąpił w 2016 r., kiedy przeszczepiono 1469 narządów, ale wciąż mniej niż w rekordowym 2012 r. W 2017 r. przeszczepiono 1531 organów, jednak w następnym roku znowu nastąpił spadek (do 1390 narządów).

Nadal nie zmienia się liczba przeszczepów od dawców żywych, które w wielu krajach od dawna wykonywane w znacznie szerszym zakresie. W 2019 r. przeszczepiono u nas 55 nerek oraz 21 fragmentów wątroby od żywych dawców. W 2018 r. odbyły się odpowiednio 40 i 23 takie przeszczepy, w 2017 r. - 55 i 24, a w 2016 r. - 50 i 28.

Przeszczepianie nerek od żywych dawców jest wciąż piętą achillesową polskiej transplantologii. W Polsce odsetek transplantacji nerek od żywego dawcy w odniesieniu do ogółu przeszczepów tego narządu stanowi zaledwie 5 proc., podczas gdy w Stanach Zjednoczonych 30 proc., a w Holandii - 50 proc.

Sukcesem polskiej transplantologii, jeśli chodzi o transplantacje od żywych dawców, jest wprowadzenie przeszczepów krzyżowych, czyli pomiędzy parami, co pozwala lepiej dobrać dawców i biorców narządów. W 2017 r. po raz pierwszy w naszym kraju odbył się przeszczep krzyżowy nerek od żywych dawców niespokrewnionych, przeprowadzony między miastami - Warszawą i Szczecinem. Operacje odbyły się w obu miastach. Narządy pobrane od dawców zostały bezpłatnie przewiezione samolotami rejsowymi LOT przez upoważnione do tego osoby.

Coraz częściej wykonywane są jednoczesne przeszczepy dwóch różnych narządów. Początkowo wykonywano jednoczesne przeszczepy nerki oraz trzustki, a od kilku lat przeszczepia się serce i nerkę lub serce i wątrobę. Możliwy jest też drugi wariant: najpierw przeszczepiane jest serce, a dopiero potem nerka, w tracie kolejnego zabiegu, jeśli się okaże, że nie można już jej zregenerować.

Dawniej niewydolność nerek była przeciwwskazaniem do transplantacji serca, z tego powodu wielu chorych było dyskwalifikowanych. Możliwości transplantologii są jednak coraz większe, strategię przeszczepów zmienia także postęp techniczny.

 

• TRANSPLANTOLOGIA