Specjaliści wskazują, że częstość występowania niektórych chorób zakaźnych jak AIDS, zapalenia wątroby typu C czy gruźlicy w populacji więźniów jest nawet o 10 razy wyższa od obserwowanej w populacji ogólnej. Wraz z opuszczeniem zakładu penitencjarnego wrasta ryzyko przeniesienia tych zakażeń z osadzonych na ich rodziny i pozostałą część społeczeństwa.

- To dlatego leczenie podczas osadzenia ma olbrzymie znaczenie dla zdrowia publicznego - przekonują specjaliści.

Zwracają jednak uwagę na trudności związane z leczeniem pacjentów w tej grupie, gdyż choroba jest dla nich często szansą do wyjścia na wolność. Dlatego często osadzeni nie współpracują z lekarzami.

Według danych Światowej Organizacji Zdrowia, częstość występowania transmisji chorób zakaźnych w środowisku więziennym jest znacznie większa niż w populacji ogólnej. W niektórych przypadkach jak np. HIV może być nawet 50-krotnie większa. W Polsce np. gruźlica 10-krotnie częściej atakuje właśnie osadzonych.

Eksperci wyjaśniają, że skala problemów zdrowotnych dotyczących więźniów jest spowodowane wieloma czynnikami, takimi jak: zła sytuacja socjalna, zbyt duża liczba więźniów przebywających w jednej celi, pochodzenie populacji więziennej z tak zwanych grup zmarginalizowanych.

Przyczyniają się do tego również uzależnienia - od alkoholu czy narkotyków. Z tego powodu każdy przyjmowany do zakładu zamkniętego, informowany jest o ryzyku zakażenia, ale jednocześnie, zgodnie z obowiązującymi przepisami, osadzeni nie są informowani o schorzeniach innych osadzonych. Izolowani są jedynie chorzy na gruźlicę, która jest jednym z największych zagrożeń dla zdrowia więźniów.

Gruźlica
Problem w walce z gruźlicą stanowi łatwość jej rozprzestrzeniania się trudną do ograniczenia drogą kropelkową.  Praktycznie jedyną możliwością przerwania łańcucha transmisji jest wczesne wykrycie choroby i jej prawidłowe leczenie. Dlatego medyczne służby więzienne bardzo rygorystycznie przestrzegają zaleceń dotyczących izolacji tych chorych.

W 2008 roku wśród więźniów wykryto 236 przypadków gruźlicy, w 2010 roku zarejestrowano 215 takich przypadków. Liczba chorych w ostatnim okresie jednak znacząco wzrosła. Jak informuje nas mjr Elżbieta Krakowska z biura dyrektora generalnego Służby Więziennej w 2014 roku w więziennych szpitalnych oddziałach przeciwgruźliczych hospitalizowano 308 pacjentów.

Większość chorych trafia do jednego z trzech szpitali więziennych specjalizujących się w leczeniu gruźlicy. - W szpitalach ZK w Potulicach, ZK nr 2 w Łodzi i AŚ w Gdańsku o łącznej pojemności 128 łóżek - wylicza mjr Krakowska.

Samo leczenie gruźlicy jest długotrwałe. W fazie intensywnej trwa sześć miesięcy czasami dłużej. Jak mówiła nam wcześniej  prof. Zofia Zwolska z Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie problemem w zwalczaniu choroby są właśnie pacjenci nie stosujący się do zaleceń leczenia farmakologicznego. - To u takich osób często dochodzi do uruchomienia mechanizmów lekoopornych. A dziś mam już do czynienia z prątkami opornymi na wszelkie dostępne leki - przypominała profesor.

Byli więźniowie po opuszczeniu zakładu karnego często mają ograniczony dostęp do świadczeń zdrowotnych i nie korzystają z opieki medycznej. I to oni są - jak zaznaczają specjaliści - są w grupie najczęstszych nosicieli szczepów lekoopornych, wraz z bezdomnymi czy imigrantami.

Gruźlica często występuję łącznie z HIV/AIDS, gdyż choroba atakuje organizmy osób z osłabionym układem odpornościowym.

HCV
Dużym problemem wśród osadzonych stanowią też zakażenia HCV. Jak mówił nam wcześniej prof. Waldemar Halota z Katedry Chorób Zakaźnych i Hepatologii Collegium Medicum im. L.Rydygiera w Bydgoszczy szacuje się, że w tej grupie zakażonych jest ponad 7 proc. osadzonych.

W jego opinii zważywszy na fakt, że zdecydowana większość zakażonych w Polsce wciąż pozostaje niezdiagnozowana można się spodziewać, iż i ten odsetek faktycznie może być zdecydowanie wyższy.

Profesor zwraca uwagę, że w warunkach więziennych bardzo często do zakażeń dochodzi w trakcie wykonywania tatuaży. Z tego powodu, każdy osadzony, który ma taki tatuaż powinien wykonać test w kierunku HCV, gdyż zanim choroba się ujawni może minąć nawet kilkanaście lat.

- Kiedy się ujawnia, doprowadza już do znacznego zniszczenia wątroby - podkreślał  specjalista i dodał, że nieświadomy zainfekowana wirusem zapalenia wątroby typu C może zarazić nawet 20 innych osób w zaledwie dwa trzy lata.

I profilaktyka
Wśród osób pozbawionych wolności corocznie zwiększa się liczba pacjentów wymagających terapii antyretrowirusowego (ARV). 

- Od 1996 r. więzienna służba zdrowia realizuje „Krajowy Program Zapobiegania Zakażeniom HIV i Zwalczania AIDS”, a od 2006 roku funkcjonuje w ogólnopolskim komputerowym systemie dystrybucji leków antyretrowirusowych (ARV) oraz w bazie danych Krajowego Centrum ds. AIDS o osobach leczonych ARV. Koszty leczenia pokrywane są z puli Ministerstwa Zdrowia i w 2014 r. wyniosły ok. 12 mln - wyjaśnia mjr Krakowska. 

Służba więzienna jest instytucją, która na tej płaszczyźnie jest stawiana za wzór w zakresie koordynowania i nadzorowania realizacji leczenia. 

Mjr Krakowska wskazuje, że wszyscy nowo osadzeni są niezwłocznie poddawani badaniom: - Zasadą jest, że w dniu przyjęcia do aresztu osadzony jest poddawany ocenie sanitarno-epidemiologicznej oraz wywiadowi między innymi w kierunku przebytych chorób, zwłaszcza gruźlicy, padaczki, wirusowego zapalenia wątroby, HIV.

Jak wyjaśnia, procedura badania lekarskiego obejmuje również obowiązkowe badanie radiologiczne klatki piersiowej w celu wykrycia gruźlicy, natomiast badania w kierunku wirusowego zapalenia wątroby są wykonywane w przypadku zaistnienia wskazań medycznych. Ponadto pacjenci przy przyjęciu zapoznawani są z problematyką zakażenia HIV i w przypadku wyrażenia przez nich zgody mają możliwość bezpłatnego badania na obecność wirusa HIV.

Leczenie
Dodaje: - Liczba pacjentów leczonych lekami antyretrowirusowymi (ARV) na dzień 31 grudnia 2014 roku to 236. Liczba osób ogółem objętych leczeniem ARV za okres 1 stycznia 2014 do 31 grudnia 2014 roku wyniosła 315. W kierunku wykrycia zakażenia HIV wykonano 4 404 badań laboratoryjnych (testy). W tym  wynik „+”  dało 167 testów.

Do końca września 2015 roku liczba pacjentów leczonych ARV wyniosła 234 osób. Liczba osób ogółem objętych leczeniem ARV w okresie od 1 stycznia 2015 roku do 30 września 2015 roku to 335. 

Więzienna Służba Zdrowia poza zapewnieniem opieki zdrowotnej osobom pozbawionym wolności, realizuje ogólnokrajowe programy zdrowotne m.in skierowane na profilaktykę zakażeń HIV/AIDS, przeciwdziałania narkomanii i alkoholizmowi czy ograniczania zdrowotnych następstw palenia tytoniu w Polsce.

W ramach ambulatoryjnej opieki specjalistycznej w podmiotach leczniczych dla osób pozbawionych wolności rozmieszczonych na terenie kraju w 2014 roku udzielono 1569 konsultacji lekarza specjalisty chorób zakaźnych i 4869 konsultacji ftyzjatrycznych. Ponadto osadzeni skorzystali z 795 konsultacji specjalisty chorób zakaźnych oraz 695 konsultacji ftyzjatrycznych w pozawięziennych podmiotach leczniczych.

Materiał chroniony prawem autorskim - zasady przedruków określa regulamin.