Dopalacze to potoczne określenie mających działanie psychoaktywne substancji i ich mieszanek, nieznajdujących się na liście substancji kontrolowanych przepisami ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. 

W informacji MZ opracowanej dla posłów wskazano, że w dopalaczach coraz częściej identyfikowane są substancje o ostrej toksyczności. W związku z tym, pomimo iż wytwarzanie lub wprowadzanie do obrotu dopalaczy podlega karom pieniężnym (na mocy ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii), to przy ustalonym związku chemicznym wywołującym zatrucie, sprawy kierowane są do organów ścigania na podstawie przepisów kodeksu karnego przewidujących dotkliwsze sankcje np. za sprowadzenie niebezpieczeństwa dla życia i zdrowia - pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat. 

Z danych konsultanta krajowego w dziedzinie toksykologii klinicznej wynika, że w 2015 r. zgłoszono łącznie ok. 7,2 tys. podejrzeń zatruć dopalaczami, w tym prawdopodobnie 24 zgony mogące mieć związek przyczynowo-skutkowy związany z ich zażyciem. Najwięcej przypadków zatruć wystąpiło na terenie województw: śląskiego, łódzkiego, wielkopolskiego, kujawsko-pomorskiego, mazowieckiego oraz lubuskiego. 

Obecnie, jak wskazano w informacji MZ, odnotowywane jest miesięcznie ok. 300 przypadków podejrzeń zatruć dopalaczami. 

Z danych Państwowej Inspekcji Sanitarnej wynika, że w 2015 r. przeprowadzono 1425 kontroli, wydano 586 decyzji dotyczących ponad 73 tys. sztuk zakwestionowanych produktów. W ramach przeprowadzonych w ubiegłym roku postępowań nałożono kary pieniężne na kwotę ponad 25 mln zł, złożono 135 zawiadomień do organów ścigania. 

W styczniu i lutym 2016 r. ujawniono 15 podmiotów oferujących sprzedaż "dopalaczy", zakwestionowano 936 produktów i nałożono kary pieniężne na kwotę ok. 3,3 mln zł. 

W 2015 r. pobrano ponad 2,5 tys. próbek do badań laboratoryjnych. Identyfikowane w produktach zatrzymanych i wycofanych przez organy inspekcji sanitarnej substancje psychoaktywne to m.in. syntetyczne kannabinoidy, katynony i tryptaminy. Występowały one w postaci suszu roślinnego, proszku i kapsułek. 

W ocenie MZ, kwestie związane z nowymi substancjami psychoaktywnymi, dopalaczami, stanowią obecnie jedno z największych wyzwań w zakresie zdrowia publicznego. 

Posłowie wskazywali na konieczność lepszej koordynacji działań podejmowanych przez różne służby i podmioty odpowiedzialne za walkę z dopalaczami. 

Ich współpraca możliwa jest m.in. na podstawie porozumienia z października 2011 r., zawartego między Głównym Inspektorem Sanitarnym, Komendantem Głównym Policji, szefem Służby Celnej i Głównym Inspektorem Farmaceutycznym.

Z informacji przekazanej posłom przez Ministerstwo Finansów wynika, że z inicjatywy Służby Celnej planowana jest nowelizacja porozumienia, uwzględniająca szczegółowe wskazanie podziału zadań i kompetencji w przypadku ujawnienia dopalaczy zarówno w zakresie ich przywozu do Polski, jak i w ruchu krajowym. Planowane jest także, jak zapowiada MF, poszerzenie składu podmiotów będących stronami porozumienia.

• SUBSTANCJE PSYCHOAKTYWNE
• DOPALACZE
• TOKSYCZNE SUBSTANCJE
• WALKA Z DOPALACZAMI