W ich profesji nie obowiązywał, żaden kodeks etyczny, który jasno wskazywałby postawę jaką należy przyjąć, kiedy przychodzi moment podjęcia decyzji, od której zależy życie i zdrowie pacjenta. Dokument opracowali z udziałem bioetyków, teologów, prawników oraz lekarzy.

Jak mówi portalowi rynekzdrowia.pl Andrzej Kopta, wiceprezes Społecznego Komitetu Ratownictwa Medycznego, celem było stworzenie zwięzłego zbioru zasad postępowania ratownika medycznego, który jednocześnie przekłada się na bezpieczeństwo pacjentów.

- Trzeba pamiętać, że ratownik medyczny często znajduje się w sytuacji, w której nie ma czasu na zastanawianie się jaki sposób działania jest moralny, prawidłowy z punktu etycznego. Ratownik musi działać błyskawicznie, dlatego potrzebne jest mu wsparcie, w postaci prostych zasad regulujących kwestie etyczne - wyjaśnia Kopta.

Nasz rozmówca wskazuje, że w pewnych kwestiach Kodeks daje wskazania postępowania, które faktycznie powinny być uregulowane przepisami ustawy, na którą ratownicy czekają od dawna.

- Chodzi choćby o zasady udzielania pomocy w sytuacji zdarzeń masowych. W Kodeksie zapisano, że w zdarzeniach mnogich i wypadkach masowych o priorytecie wykonywania medycznych czynności ratunkowych przez ratownika medycznego decyduje wyłącznie stan zdrowia poszkodowanych osób. Tym samy dokonanie przez ratownika segregacji pacjentów jest postępowaniem etycznym - podkreśla.

Ratownik nie pomoże umrzeć

Innym problemem z jakim mierzy się kodeks to postępowanie z chorymi w stanie terminalnym. Jak przyznaje Kopta ratownicy spotykają się z sytuacjami, gdy pacjent lub jego rodzina oczekują działań, które można uznać za nieetyczne bądź są formą uporczywej terapii.

- I tu Kodeks jednoznacznie mówi, że ratownikowi medycznemu nie wolno stosować eutanazji ani pomagać nikomu w popełnieniu samobójstwa.

Ratownika nie interesuje nic ponad ratowanie życia i tą świadomość muszą mieć nie tylko przedstawiciele tej profesji, ale i wszyscy, którzy się z nimi spotykają - komentuje Kopta.

Najważniejsze zasady Kodeksu

Podstawową zasadą Kodeksu jest obowiązek niesienia pomocy wobec każdej osoby znajdującej się w sytuacji zagrożenia życia i zdrowia, bez względu na jej wiek, rasę, wyznanie, narodowość, poglądy, stan majątkowy i inne różnice.

Przy wykonywaniu medycznych czynności ratunkowych ratownik medyczny nie powinien wykraczać poza swoje umiejętności zawodowe. Ma za to obowiązek systematycznego uzupełniania i doskonalenia swojej wiedzy oraz umiejętności zawodowych.

W przypadku popełnienia przez ratownika medycznego poważnej pomyłki, błędu lub wystąpienia nieprzewidzianych powikłań w trakcie medycznych czynności ratunkowych, ratownik medyczny powinien od razu poinformować o nich pacjenta i podjąć działania mające zapobiec ich następstwom.

W czasie wykonywania medycznych czynności ratunkowych, ratownik musi zachować trzeźwość i nie podlegać działaniu jakichkolwiek środków psychoaktywnych. Nie wolno mu również żądać od pacjentów lub ich bliskich dodatkowego wynagrodzenia, ani też uzależniać wykonywania medycznych czynności ratunkowych od uzyskania korzyści materialnych.

Potrzeba ujednolicenia procedur i scalenia środowiska

Andrzej Kopta zwraca uwagę, że ratownicy są narażeni na wypalenie zawodowe. - Kontakt z poszkodowanymi w akcjach ratowniczych naraża ich na duży stres. Do tego dochodzą sprzeczne wymagania lub niedostatecznie sprecyzowane reguły i procedury oraz przeciążenie zbyt dużą liczbą obowiązków i szybkim tempem pracy - podkreśla.

W jego opinii z tego powodu tym ważniejsze jest tworzenie etyki i etosu tego zawodu. Brak jasno wyznaczonych reguł sprawia, że wielu ratowników ma problem z wytrwaniem w zawodzie.

Podobnie uważa Małgorzata Popławska, dyrektor Krakowskiego Pogotowia Ratunkowego. Jak mówi nam zawód ratownika jest zawodem medycznym i zawodem zaufania publicznego, podobnie jak zawód pielęgniarki czy lekarza. Pielęgniarki i lekarze mają swoje kodeksy etyczne, więc warto, aby ratownicy również mieli oparcie w takim dokumencie.

- Z pewnością będzie to podkreślenie etosu tego zawodu i wzmocnienie dla zachowania etycznych zasad w codziennej pracy ratowników - zaznacza.

Kopta podkreśla, że Kodeks ma także na celu ujednolicić procedury postępowania i scalić środowisko ratowników, którzy obecnie zostali pozostawieni sami sobie.

- Praktycznie funkcjonujemy dziś bez samorządu i jasnych regulacji prawnych i medycznych, a to prowadzi do pewnego chaosu. Aby się zorganizować sami możemy dziś jedynie przyjąć zbiór pewnych ogólnych zasad ujętych w postaci takiego Kodeksu, zdajemy sobie jednak sprawę, że to jedynie pierwszy krok ku potrzebnym zmianom w systemie ratownictwa - dodaje.

Czekając na rozwiązania ustawowe

Profesor Jerzy Robert Ładny, konsultant krajowy w dziedzinie medycyny ratunkowej przyznaje nam, że o ile sama inicjatywa spisania kodeksu etycznego dla tej grupy zawodowej jest słuszna i potrzebna to w sytuacji, gdy brakuje ustawowych regulacji zawodu ratownika medycznego, a także przepisów stanowiących podstawy do tworzenia takiego samorządu zapisy Kodeksu mogą pozostać martwe.

- Brakuje organu, który stałby na straży przestrzegania tych zasad. Instytucji, która mogłaby podejmować interwencję w przypadku ich łamania - mówi konsultant.

O tym, że wprowadzenie standardów postępowania dla ratowników medycznych wpłynęłoby na usprawnienie działania systemu ratownictwa mówi też Polska Rada Ratowników Medycznych (PRRM). Na początku listopada Rada przygotowała własny projekt takich standardów i przekazała go do resortu zdrowia.

Liczący kilkadziesiąt stron dokument zawiera wytyczne postępowania m.in. w przypadku udaru mózgu, nadciśnienia tętniczego, niewydolności nerek, nagłego zatrzymania krążenia u dzieci, oparzenia oraz różnego typu urazów.

Zdaniem ratowników ze względu na prace nad projektem nowelizacji Ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym oraz projektem Ustawy o zawodzie ratownika medycznego i samorządzie zawodowym ratowników medycznych obecnie jest najlepszy czas na ujednolicenie i standaryzację działań ratunkowych.

Resort zdrowia zapewnia zaś o trwających wewnątrzresortowych pracach nad projektem nowelizacji Ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym i wskazuje, że już na obecnym etapie brane są pod uwagę opinie i propozycje zgłaszane przez stronę społeczną.

Materiał chroniony prawem autorskim - zasady przedruków określa regulamin.

• RATOWNICTWO MEDYCZNE