• Nadanie Instytutowi Psychiatrii i Neurologii statusu państwowego instytutu badawczego (PIB) jest kluczowe z punktu widzenia podniesienia rangi problematyki ochrony zdrowia psychicznego oraz chorób neurologicznych i podkreślenia znaczenia tego obszaru zdrowia
• W Polsce populacja osób z chorobami mózgu sięga nawet około 15 mln osób. Największe obciążenie stanowią zaburzenia afektywne, uzależnienia, zaburzenia psychotyczne, choroba Alzheimera i inne otępienia, udar mózgu, migrena i bóle głowy oraz padaczka
• Wieloletnie doświadczenie w obszarze psychiatrii i neurologii, wiedza ekspercka pracowników IPiN gwarantują wysoki poziom merytoryczny, co pozwala w sposób horyzontalny podejść do problematyki ochrony zdrowia psychicznego

700 mln przypadków chorób psychicznych i neurologicznych rocznie na świecie

Na stronie KPRM opublikowano projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia wraz uzasadnieniem, na mocy którego Instytut Psychiatrii i Neurologii otrzyma status państwowego instytutu badawczego. Za projekt jest odpowiedzialny wiceminister Waldemar Kraska, a jego przyjęcie przez Radę Ministrów przewidziano w III kwartale bieżącego roku.

„Mając na uwadze wieloletnie doświadczenie w obszarze psychiatrii i neurologii, a także wiedzę ekspercką pracowników Instytutu Psychiatrii i Neurologii, zwanemu dalej „Instytutem”, realizacja zaplanowanych działań przez ww. jednostkę gwarantuje ich wysoki poziom merytoryczny i pozwoli w sposób horyzontalny podejść do problematyki ochrony zdrowia psychicznego” – czytamy w dokumencie.

Jak czytamy w uzasadnieniu, choroby mózgu – obejmujące zaburzenia dotychczas klasyfikowane jako neurologiczne i psychiczne – stanowią wyzwanie dla ochrony zdrowia na całym świecie. Wydaje się, że tylko kompleksowe podejście, z uwzględnieniem wpływu szerokiej gamy czynników zewnętrznych, jak również współistniejących chorób somatycznych pozwoli odpowiedzieć na potrzeby zarówno badań naukowych, promocji zdrowia, profilaktyki chorób, jak i leczenia chorób mózgu.

Według statystyk prowadzonych przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) rocznie odnotowywanych jest około 700 milionów przypadków chorób psychicznych i neurologicznych. Aż 13 proc. globalnego obciążenia chorobami generują właśnie choroby mózgu. Blisko 150 mln osób na całym świecie ma objawy depresji, 25 mln – schizofrenii, 38 mln choruje na padaczkę, a 90 mln jest uzależnionych od substancji psychoaktywnych.

W Polsce populacja osób z chorobami mózgu sięga nawet około 15 mln osób. Największe obciążenie stanowią zaburzenia afektywne, uzależnienia, zaburzenia psychotyczne, choroba Alzheimera i inne otępienia, udar mózgu, migrena i bóle głowy oraz padaczka. Na przykład WHO i European Brain Council wskazują, że zaburzenia depresyjne mogą stać się w 2030 r. główną przyczyną niepełnosprawności.

Niepokojące dane dotyczą również stałego wzrostu liczby osób z zaburzeniami funkcji poznawczych. Prognozy epidemiologiczne wskazują, że liczba osób z zaburzeniami funkcji poznawczych do 2050 r. ulegnie potrojeniu. Wynika to ze starzenia się społeczeństw i wzrostu chorobowości związanej z wiekiem – od 1 proc. w populacji przed 65. rokiem życia, do nawet 20 proc. w przedziale wiekowym 75-85 lat. Najczęstszą przyczyną otępienia pozostaje choroba Alzheimera. W Polsce odsetek chorych z otępieniem o różnej etiologii szacuje się na około 1,5 proc., z czego w grupie tej 70 proc. stanowią kobiety.

Zarówno choroby psychiczne, jak i neurologiczne mają istotny, niekorzystny wpływ na funkcjonowanie społeczne pacjentów, stanowią przyczynę długotrwałych zwolnień lekarskich, trudności w znalezieniu i utrzymaniu pracy. Choroby neurologiczne są przyczyną zarówno pogorszenia się jakości życia, jak i znacznej liczby zgonów. Mimo że w obu przypadkach na pierwszym miejscu są choroby naczyń mózgowych (udary), to nadal nie są one w adekwatnym stopniu uwzględniane w polityce zdrowotnej.

COVID-19 a zdrowie psychiczne

W ciągu najbliższych lat istotny będzie również wątek pandemii COVID-19 i jej wpływu na stan zdrowia społeczeństwa w tym na zapadalność na choroby układu nerwowego. W badaniach obserwacyjnych i rejestrach odnotowywano objawy neurologiczne u około połowy hospitalizowanych pacjentów z infekcją SARS-CoV-2, szczególnie zaburzenia funkcji poznawczych, złe samopoczucie, zaburzenia snu, bóle głowy oraz utratę węchu.

Objawy o podobnym charakterze obserwowano również u niehospitalizowanych pacjentów z SARS-CoV-2, w okresie od 3 do 9 miesięcy od momentu infekcji, przy czym u części symptomatologia przyjmowała wzorzec ciągłych nawrotów i remisji.

Zaobserwowano, także silny związek częstości występowania udaru mózgu z zakażeniem COVID-19 u około 1 do 3 procent hospitalizowanych pacjentów. Rozpowszechnienie zaburzeń afektywnych, lękowych, zaburzeń snu, zespołu przewlekłego zmęczenia u osób, które przebyły infekcję COVID-19 sięga zatem według różnych badań od kilkunastu do kilkudziesięciu procent, a zaburzeń węchu, smaku czy bólów mięśni od ponad 30 proc. do blisko 50 proc.

Długotrwałe skutki dla zdrowia psychicznego oraz możliwe rozpowszechnienie przewlekłych skutków zdrowotnych zarówno przebycia infekcji COVID-19, jak też funkcjonowania w zmienionym przez pandemię otoczeniu stanowi ogromne wyzwanie dla systemów opieki zdrowotnej. Zidentyfikowano potrzebę prowadzenia w tym zakresie badań epidemiologicznych oraz opracowywanie strategii postępowania w różnych stanach chorobowych, jak również opracowywanie zasad profilaktyki chorób i promocji zdrowia.

IPiN państwowym instytutem badawczym

„Projekt rozporządzenia wyznacza instytut badawczy właściwy do realizacji badań naukowych, prac rozwojowych i wdrożeniowych oraz udział w kształtowaniu polityki zdrowotnej państwa w zakresie neurologii, neuropatologii, psychiatrii, psychiatrii dzieci i młodzieży, psychologii, zdrowia publicznego, genetyki, farmakologii, neurochirurgii, rehabilitacji i specjalności pokrewnych. Ponadto instytut, będzie prowadził działalność leczniczą lub profilaktyczną w zakresie zaburzeń zdrowia psychicznego, chorób układu nerwowego, chorób genetycznych, uzależnień behawioralnych i od substancji psychoaktywnych„– dodano w dokumencie.

Jak czytamy w uzasadnieniu – „nadanie Instytutowi Psychiatrii i Neurologii, statusu państwowego instytutu badawczego (PIB) jest kluczowe z punktu widzenia podniesienia rangi problematyki ochrony zdrowia psychicznego oraz chorób neurologicznych i podkreślenia znaczenia tego obszaru zdrowia. Pozwoli na wskazanie jednostki odpowiedzialnej za realizowanie zadań merytorycznych w ww. obszarach wynikających w szczególności z zobowiązań Rzeczypospolitej Polskiej jako państwa członkowskiego Unii Europejskiej oraz członkostwa w Organizacji Narodów Zjednoczonych, w zakresie podległym WHO, jak również w odniesieniu do wymogów krajowych regulacji”.

- Nadanie Instytutowi Psychiatrii i Neurologii statusu państwowego instytutu badawczego to ważne zadanie i szansa przed Instytutem, która wymaga jednak wielu działań związanych z poprawą efektywności, pozyskaniem do współpracy kolejnych ekspertów oraz pozytywnym przejściem procesu legislacyjnego — mówi Anna Panufnik-Onaszkiewicz, rzecznik prasowy IPiN.

Dodaje: - Kluczowe jest utworzenie Krajowego Ośrodka ds. Zdrowia Psychicznego, który będzie pełnił wiodącą rolę m.in. w obszarze wsparcia aktualnie trwającej reformy, a także wpłynie na poprawę efektywności działania Instytutu. Ponadto, dzięki stałej dotacji kluczowych zadań zagwarantuje bezpieczeństwo w zakresie zatrudnienia wysoko wykwalifikowanej kadry.

Materiał chroniony prawem autorskim - zasady przedruków określa regulamin.

• PSYCHIATRIA
• KPRM
• NEUROLOGIA