Działający przy prezesie Polskiej Akademii Nauk interdyscyplinarny zespół doradczy ds. COVID-19 w opublikowanym w środę stanowisku przedstawił kluczowe czynniki decydujące o powodzeniu akcji szczepień przeciwko COVID-19 oraz wskazał, na co należy zwrócić uwagę przed szczepieniem.

Jak zaznaczyli eksperci, obecny wybór to wybór między szczepionką a zakażeniem. Według nich w podjęciu osobistej decyzji o poddaniu się szczepieniu lub jego zaniechaniu być może pomocne będzie poniższe porównanie.

Oszacowanie ryzyka

"Jeżeli weźmiemy grupę miliona osób, to po szczepieniu u mniej niż trzech spośród nich wystąpi ciężka reakcja anafilaktyczna. Nie oznacza ona śmierci, a jedynie konieczność natychmiastowej interwencji medycznej. Bez podania szczepienia, po zachorowaniu na COVID-19, z grupy miliona osób nie przeżyje trzydzieści tysięcy".

 Ryzyko to zmienia się ono wraz z wiekiem i masą ciała chorego, jednak nawet w przypadku nastolatków hospitalizowanych z powodu COVID-19 ryzyko zgonu jest dziesięciokrotnie wyższe niż w przypadku hospitalizacji z powodu grypy.

Nie znamy również długofalowych skutków zakażenia wirusem SARS-CoV-2 dla całego organizmu. Natomiast po szczepieniach nie stwierdzono żadnych trwałych powikłań. Pamiętajmy, każda podana dawka szczepionki przybliża nas do powrotu do normalności sprzed pandemii".

Zespół przy prezesie PAN wymienia też niezbędne elementy skutecznego procesu szczepień: skuteczną, bezpieczną i dostępną szczepionkę; fachowy personel medyczny, który przeprowadza kwalifikację do szczepienia i samo szczepienie.

Trzecim elementem jest - według naukowców - sama osoba szczepiona, która powinna być przygotowana na przyjęcie szczepionki.

Eksperci zwracają przy tym uwagę, że wytworzenie odporności poszczepiennej to proces, który trwa od kilku do kilkunastu dni, podczas których człowiek jest nadal wrażliwy na zakażenie.

Nie wiemy czy szczepieni mogą zakażać

W przypadku obecnie dostępnych szczepionek układ odpornościowy zaczyna w pełni chronić dopiero od 7 do 14 dni po podaniu drugiej dawki.

Dlatego nie należy ulegać złudnemu poczuciu bezpieczeństwa i nadal skrupulatnie przestrzegać zasad: nosić maseczkę, zachowywać dystans i często myć ręce.

Obecnie wiemy już, że szczepienie chroni nas przed zakażeniem wirusem SARS-CoV-2 i groźnymi konsekwencjami choroby. Natomiast nie wiemy jeszcze, czy szczepienie chroni nas przed zakażaniem innych. Dlatego dopóki nie będziemy mieli takiej pewności lub dopóki pandemia nie przycichnie, dopóty po szczepieniu w trosce o innych należy skrupulatne przestrzegać powyższych zasad - podkreślono w stanowisku.

 "Najtrudniej jest zmierzyć wpływ szczepionek na zakażenia bezobjawowe - pod tym względem nadal oczekujemy na wyniki badań klinicznych" - zaznaczają.

Naukowcy przypominają też, że wynik szczepienia zależy m.in. od wieku i stanu zdrowia osoby szczepionej oraz od rodzaju użytej szczepionki.

"Szczepienie nie znosi całkowicie ryzyka zachorowania, a jedynie je redukuje. Nawet najlepsze dostępne szczepionki chronią nas przed zachorowaniem w ok. 99 proc." - podkreślają.

Skuteczność szczepionki i tak wysoka

Wskazują jednak, że w przypadku szczepionek za minimalne akceptowalne zmniejszenie ryzyka zachorowania przyjmuje się 40 proc. "Jakąkolwiek inną interwencję profilaktyczną w podobnym stopniu redukującą ryzyko zachorowania np. na zawał lub cukrzycę uznalibyśmy za cenną i wartą rozważenia" - zauważają eksperci PAN.

Dodają, że skuteczność szczepienia nawet przy użyciu najefektywniejszych preparatów może być mniejsza u osób z obniżoną odpornością, w trakcie chemioterapii, po przeszczepie czy zakażonych HIV. "Nie znaczy to jednak, że osoby te nie powinny się szczepić" - piszą.

Naukowcy przyznają, że na jednoznaczne dane dotyczące efektywności szczepionki w przypadku tych grup przyjdzie nam jeszcze poczekać. Podobnie w przypadku kobiet ciężarnych. "Należy jednak podkreślić, że aktualnie dostępne szczepionki przeciw COVID-19 nie zawierają w sobie "żywych" wirusów, które mogłyby namnażać się w naszym organizmie przy osłabionej odporności czy np. przedostać przez łożysko do płodu kobiety ciężarnej lub z mlekiem karmiącej matki zakazić niemowlę" - wskazał zespół przy prezesie PAN.

Pełną treść stanowiska można znaleźć pod adresem: https://informacje.pan.pl/index.php/informacje/materialy-dla-prasy/3247-stanowisko-11-zespolu-ds-covid-19-przy-prezesie-pan-zrozumiec-szczepionke-perspektywa-indywidualna

Interdyscyplinarny zespół doradczy ds. COVID-19 powołano 30 czerwca 2020 r. Jego przewodniczącym jest prezes PAN prof. Jerzy Duszyński, zastępcą - prof. Krzysztof Pyrć. Członkami zespołu są też: dr Anna Plater-Zyberk, dr Aneta Afelt, prof. Małgorzata Kossowska, prof. Radosław Owczuk, dr hab. Anna Ochab-Marcinek, dr Wojciech Paczos, dr hab. Magdalena Rosińska, prof. Andrzej Rychard, dr hab. Tomasz Smiatacz.

• SZCZEPIONKA
• COVID-19