• Aktualnie w UE zarejestrowanych jest pięć szczepionek przeciw COVID-19. Czym się różnią?  
• Preparat firmy Novavax to klasyczna białkowa szczepionka. Po podaniu wirusopodobnych cząsteczek białka spike wirusa SARS-CoV-2, układ odpornościowy organizmu rozpoznaje je jako białko obce i pobudza do reakcji
• Z kolei szczepionkach wektorowych przeciw COVID-19 (Vaxzevria i Vaccine Janssen) występuje niezjadliwy wirus z wbudowaną informacją genetyczną o syntezie białka S koronawirusa (antygenu)
• W przypadku szczepionek mRNA funkcję antygenu pełni fragment kwasu nukleinowego mRNA, który zawiera informację o syntezie białka S wirusa SARS-CoV-2

Szczepionki klasyczne i nowej generacji. Czym się różnią?

W Unii Europejskiej zarejestrowanych jest pięć szczepionek. Czym się różnią?

Podział i klasyfikacja szczepionek jest różna, np. w zależności od technologii wytwarzania, składu, liczby składników czy antygenu.

Generalnie szczepionki dzielimy na dwie grupy:

• takie które zawierają w swoim składzie żywy szczep wirusa (atenuowane), na tyle osłabiony i mało zjadliwy, by nie wywołał choroby, ale aby stymulował organizm do walki z patogenem
• są też szczepionki, które zawierają wirusy zabite – inaktywowane

Wśród tych drugich mamy preparaty rekombinowane. To szczepionki inaktywowane nowszej generacji, zawierające fragmenty zabitych wirusów lub bakterii (np. białka). Powstają w wyniku wbudowania fragmentu materiału genetycznego drobnoustroju do komórek ssaków lub komórek drożdży. Zmienione genetycznie komórki zaczynają produkcję nowego białka. Te następnie podlega wyizolowaniu i oczyszczeniu. Takie białko staje się antygenem szczepionkowym.

Są też szczepionki najnowszej generacji zawierające informację genetyczną o produkcji antygenu. Wirusy te są tak zmodyfikowane, by po podaniu w szczepionce wywołać produkcję białka patogenu, wobec którego ma być zbudowana odporność. Tu wyróżniamy np. szczepionki wektorowe zawierają modyfikowane (niezjadliwe) wirusy, które stanowią wektor z wbudowaną informację genetyczną o syntezie antygenu.

Do produkcji tych szczepionek wykorzystuje się namnożone w żywych komórkach wirusy. Do namnażania wirusów szczepionkowych stosowane są linie komórkowe zwierzęce lub ludzkie.

Mamy też preparaty mRNA, które nie zawierają wirusów ani ich białek, dlatego w procesie ich wytwarzania nie ma konieczności stosowania linii komórkowych do namnażania.

Szczepionki białkowe, wektorowe i mRNA. Czym się różnią?

Ze względu na dostępne preparaty przeciw COVID-19 szczepionki możemy podzielić na:

• białkowe
• wektorowe
• mRNA

Preparaty białkowe to te najbardziej tradycyjne. Zawierają białko wirusowe spike, zwane kolcem koronawirusa, mające „bezpośrednio” pobudzić układ odpornościowy do reakcji immunologicznej. Za pomocą technologii rekombinowanych wytworzono cząsteczki białka spike wirusa SARS-CoV-2, które podaje się do organizmu w postaci szczepionki. To różni je od dwóch pozostałych rodzajów preparatów, które dostarczają komórkom informacji, jak mają te białka kolcowe wytwarzać.

W szczepionkach wektorowych przeciw COVID-19 występuje niezjadliwy wirus z wbudowaną informacją genetyczną o syntezie białka S koronawirusa (antygenu). Zmodyfikowany wirus pełni funkcję wektora, odpowiedzialnego za transport fragmentu genetycznego w szczepionce.

W przypadku szczepionek mRNA funkcję antygenu pełni fragment kwasu nukleinowego mRNA, który zawiera informację o syntezie białka S wirusa SARS-CoV-2. W szczepionce nie ma wirusa ani jego białek, dlatego w procesie ich wytwarzania nie ma konieczności stosowania linii komórkowych, antybiotyków lub innych substancji dodawanych do podłoży hodowlanych.

Szczepionki przeciw COVID-19 zarejestrowane w UE

• Nuvaxovid firmy Novavax

To klasyczny produkt oparty o białko. W porównaniu do dotychczas wytwarzanych preparatów białkowych, wytwarzanie białka S wirusa następuje metodą rekombinacji DNA w komórkach owadzich, a nie np. w komórkach drożdży. Preparat zawiera białko S oraz adiuwant Matrix-M. Adiuwant jest substancją, której celem jest przyspieszenie i przedłużenie działania szczepionki. Po podaniu tej wirusopodobnej cząsteczki, układ odpornościowy organizmu rozpoznaje ją jako białko obce i pobudza do reakcji.

• Vaxzevria firmy AstraZeneca

Preparat wektorowy, zawierający adenowirus szympansi z sekwencją kodującą glikoproteinę (białko) Spike wirusa SARS-CoV-2. Po podaniu szczepionki dochodzi do miejscowej syntezy glikoproteiny S wirusa SARS-CoV-2, wytwarzania przeciwciał neutralizujących i stymulacji komórkowej odpowiedzi immunologicznej.

• Vaccine Janssen firmy Johnson & Johnson

Szczepionka wektorowa, rekombinowana, składającą się z rekombinowanego, pozbawionego możliwości replikacji ludzkiego wektora adenowirusowego typ 26, kodującego glikoproteinę kolca (S) wirusa SARS-CoV-2. Po podaniu do organizmu, białko ulega przejściowej ekspresji, stymulując zarówno neutralizujące, jak i funkcjonalne przeciwciała przeciw S, a także inne komórkowe odpowiedzi immunologiczne skierowane przeciwko antygenowi S.

• Comirnaty firmy Pfizer

Fragment RNA ze zmodyfikowanymi nukleozydami zamknięty w nanocząsteczkach lipidowych, co pozwala na przenikanie niereplikującego się RNA do komórek w celu umożliwienia przejściowej ekspresji antygenu S wirusa SARS-CoV-2. mRNA koduje białko S. Szczepionka wywołuje zarówno odpowiedź immunologiczną polegającą na wytworzeniu przeciwciał neutralizujących, jak i odpowiedź komórkową na antygen białka szczytowego spike.

• Spikevax firmy Moderna

Działa podobnie jak Comirnaty. mRNA koduje zmodyfikowane białko szczytowe wirusa SARS-CoV-2. Po podaniu szczepionki do komórek dostarczane są sekwencji mRNA w celu translacji i biosyntezy białka. Ulegające ekspresji białko szczytowe wirusa SARS-CoV-2 jest następnie rozpoznawane przez komórki odpornościowe jako obcy antygen. Wywołuje to odpowiedzi ze strony zarówno limfocytów T, jak i limfocytów B, prowadząc do wytworzenia przeciwciał neutralizujących.

Materiał chroniony prawem autorskim - zasady przedruków określa regulamin.

• COVID-19
• COMIRNATY
• NOVAVAX
• VAXZEVRIA
• NUVAXOVID
• SPIKEVAX