Zapobieganie nowotworom jest obecnie jednym z największych wyzwań w obszarze ochrony zdrowia. Rak jest przyczyną przedwczesnej śmierci co czwartego Europejczyka. Temu groźnemu zabójcy można się jednak przeciwstawić, gdyż - jak dowodzą wieloletnie badania - znakomita większość nowotworów wynika z czynników zewnętrznych, takich jak styl życia i nawyki żywieniowe, obszar zamieszkania a także oddziaływanie szkodliwych związków. Pierwszą linię obrony w skutecznej walce z nowotworami jest prewencja pierwotna, czyli nasze zachowanie i codzienne nawyki.

- Przykładając wagę do stylu życia, można nie tylko poprawić ogólny stan zdrowia, ale także ograniczyć ryzyko zachorowania na nowotwory, nawet 90% z nich jest zależnych od czynników zewnętrznych, a nie genetycznych. Obecnie znane są czynniki ryzyka dla około połowy nowotworów. Palenie tytoniu, brak ruchu, zła dieta, skutkująca niedoborem witamin i mikroelementów w organizmie oraz nadwagą, to jedne z najważniejszych i najłatwiejszych do kontrolowania czynników wpływających na ryzyko zachorowania na nowotwory - mówi Witold Zatoński, kierownik Zakładu Epidemiologii i Prewencji Nowotworów, Centrum Onkologii - Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie, koordynator Zadania Prewencji pierwotnej nowotworów Narodowego programu zwalczania chorób nowotworowych.

Podstawowe znaczenie dla prewencji pierwotnej nowotworów mają zalecenia opisane i zebrane w Europejskim Kodeksie Walki z Rakiem opracowanym przez międzynarodowy komitet ekspertów z inicjatywy Unii Europejskiej.

- Poznanie oraz zastosowanie tych zasad jest kluczem do zdrowszego i dłuższego życia. Są one proste, nie wymagają dużych nakładów czasu ani finansów - ważna jest motywacja i systematyczność  - podkreśla prof. Zatoński.

W XXI wieku odsetek osób otyłych w niektórych krajach Europy Środkowej zbliża się do 30%. Otyłość wiąże się ze zwiększonym ryzykiem rozwoju nowotworów złośliwych, a także innych chorób przewlekłych.

- Otyłość, do której często Polacy dochodzą niezauważalnie, szybko staje się ciężarem zarówno psychicznym, jak i zdrowotnym. Choroby jej towarzyszące utrudniają prawidłowe funkcjonowanie organizmu i tym samym podnoszą ryzyko rozwoju nowotworów - mówi Marta Mańczuk, kierownik Pracowni Prewencji Pierwotnej w Zakładzie Epidemiologii i Prewencji Nowotworów Centrum Onkologii - Instytucie im. Marii Skłodowskiej-Curie.

Otyłość jest przyczyną blisko 40% nowotworów trzonu macicy czy przełyku, ok. 25% nowotworów nerki i pęcherza żółciowego, a nawet ok. 10% nowotworów piersi. Upowszechnianie wiedzy o konieczności kontroli otyłości, na którą składają się prawidłowa dieta i aktywność sportowa, jest jednym z kluczowych zadań Programu.

• PROFILAKTYKA CHORÓB NOWOTWOROWYCH