Potrzebujemy specjalistycznych ośrodków diagnostyki i leczenia raka piersi
W ciągu ostatnich lat dokonały się ogromne, rewolucyjne wręcz zmiany w zakresie diagnostyki, leczenia i postrzegania raka piersi. Dlatego tak bardzo potrzebne są obecnie specjalistyczne ośrodki dedykowane leczeniu tej choroby - przekonuje prof. Tadeusz Pieńkowski, prezes Międzynarodowego Towarzystwa Senologicznego, kierownik Kliniki Onkologii i Chirurgii Europejskiego Centrum Zdrowia w Otwocku.
Podczas seminarium edukacyjnego "Innowacje w onkologii ze szczególnym uwzględnieniem zmian systemowych i oceny dostępności w Polsce" ekspert przypomniał, że medycyna zajmowała się tradycyjnie osobami, które miały objawy kliniczne i to z ich powodu zgłaszały się do lekarza.
- Tak też było w raku piersi: zaczynało się od stwierdzenia guza, a następnie zapadały decyzje terapeutyczne podejmowane przez jednego lekarza, początkowo jedynie chirurga, który kierował się wyłącznie swoim osobistym doświadczeniem. W tym pionierskim okresie obowiązywał też jeden rodzaj leczenia dla wszystkich: maksymalnie tolerowana operacja, niezależnie od wielkości i cech nowotworu - zaznacza prof. Pieńkowski.
Dodaje, że zmiany, które nastąpiły później, spowodowały, że mamy obecnie do czynienia z pacjentkami, które nie mają żadnych objawów choroby: jest ona wykrywana i rozpoznawana na podstawie zmian widocznych na ekranie komputera, np. układu cieni i mikrozwapnień. Następna zmiana to leczenie oszczędzające pierś. Postęp dokonał się również w radioterapii, np. w technikach obliczeniowych, i spowodował, że widoki w postaci odczynów popromiennych skóry, związane kiedyś z tą metodą leczenia, odchodzą w zapomnienie.
- Mamy także leczenie wspomagające, bo wiadomo, że rak, nawet w postaci bezobjawowej, może dać przerzuty do odległych geograficznie narządów. Metody leczenia nie są tu jednakowe dla wszystkich, zależą głównie od cech biologicznych nowotworu. A ponieważ pacjentki z rakiem piersi żyją coraz dłużej, należy im zaoferować cały zestaw działań, w postaci rehabilitacji psychofizycznej, chirurgii rekonstrukcyjnej, oraz pomocy w przeciwdziałaniu stygmatyzacji, wykluczeniu, itp. - wymienia prof. Pieńkowski.
Ekspert podkreśla, że takie leczenie wielospecjalistyczne, zarówno w zakresie rozpoznania, jak i terapii oraz rehabilitacji, spowodowało w krajach rozwiniętych zmniejszenie współczynnika umieralności o połowę. Pacjentki mają również dzięki temu coraz mniej dolegliwości wtórnych, związanych nie tyle z chorobą, ile z przebytym leczeniem.
Po pierwsze: koordynacja
- Leczenie wielospecjalistyczne wymaga jednak koordynacji, począwszy od dobrania odpowiedniej sekwencji działań medycznych, a skończywszy na poinformowaniu pacjentki o planowanych krokach. Temu mają służyć specjalistyczne ośrodki, dedykowane leczeniu raka piersi - zaznacza prof. Pieńkowski.
- Kliniki narządowe nie są niczym nowym, ośrodki kardiologii, ginekologii oraz specjalizujące się w innych dziedzinach medycyny istnieją od dawna. Ale te, o których mowa, powinny zajmować się pacjentkami z rakiem piersi od chwili rozpoznania do leczenia terminalnego, współpracując z ośrodkami badań przesiewowych i placówkami hospicyjnymi. Taki ośrodek musi leczyć chorych we wszystkich stadiach zaawansowania i w żaden sposób nie może ich selekcjonować. To dwa podstawowe wymagania, którym bezwzględnie musi sprostać - wyjaśnia specjalista.
Dodaje, że niezbędne są także regularne konferencje diagnostyczno-kliniczne, dotyczące wszystkich leczonych kobiet oraz kontrola własnych wyników (pokłosiem wspomnianych konferencji musi być zatem notatka zawierająca informację, co zaproponowano w przypadku danej pacjentki, a następnie konfrontacja z realnym życiem, tj. sprawdzenie, czy zostało to wykonane). Ośrodek musi również porównywać swoje wyniki z wynikami innych placówek i regularnie z nimi współpracować.
W ocenie specjalisty, placówka zatrudniająca grupę lekarzy wyspecjalizowanych w diagnostyce i leczeniu raka piersi może działać w jednym budynku, ale może też przyjąć model działania rozproszonego. Jej organizacja powinna być dostosowana do lokalnych wymogów i potrzeb.
Rezolucja PE
Pierwszy taki ośrodek powstał w 1960 r. w Strasburgu, gdzie działa do dziś. W Polsce pierwszą tego rodzaju placówką była utworzona w 1995 r. w Centrum Onkologii w Warszawie Klinika Nowotworów Piersi i Chirurgii Rekonstrukcyjnej.
- Już w 2006 r. Parlament Europejski zwrócił uwagę w swojej rezolucji, że 1/3 kobiet zaczyna chorować na raka piersi poniżej 55 roku życia, a około 12 proc. kobiet - poniżej 45 roku życia. Biorąc pod uwagę, że średnia długość życia kobiet w Europie Zachodniej oscyluje około 80 lat, pacjentki te powinny mieć ich przed sobą jeszcze kilkadziesiąt - mówi ekspert.
- W rezolucji zauważono również, że 1/5 kobiet po leczeniu nie wraca do aktywności zawodowej, oraz że istnieje problem dyskryminacji społecznej chorych i ich stygmatyzacji. Ostatecznie zalecono wdrożenie w krajach UE badań przesiewowych oraz powołanie interdyscyplinarnych ośrodków leczenia raka piersi do roku 2016 - dodaje prof. Pieńkowski.
Przypomina jednocześnie, że PE wydaje cyklicznie księgę, w której zawarte są wymogi jakościowe dla skriningu i rozpoznawania raka piersi. Nie ma ona mocy prawa stanowionego, ale jej przestrzeganie jest zalecane.
Akredytacja
Prof. Pieńkowski zwraca uwagę, iż niezbędny jest system akredytacji ośrodków wyspecjalizowanych w leczeniu raka piersi, który da pewność, że będą one odpowiednio działały. Efektem funkcjonowania takich placówek ma bowiem być doprowadzenie do poprawy standardów diagnostyki i leczenia.
- PE powierzył ten problem działającemu we Włoszech Institute for Health and Consumer Protection, który otrzymał zadanie akredytacji ośrodków leczenia raka piersi. System jest w pełni dobrowolny, ale jak uczy doświadczenie, tego typu inicjatywy wymuszają na poszczególnych krajach powoływanie odpowiednich instytucji - wyjaśnia specjalista.
Przypomina, że w Europie istnieje kilka narodowych systemów akredytacyjnych. Najbardziej rozbudowany jest niemiecki, w którym refundację leczenia z kas chorych otrzymują jedynie ośrodki akredytowane (jest ich kilka). Wdrożenie takiego systemu planują także Włochy i Hiszpania: ze względu na ogromne różnice w wynikach i dostępności leczenia pomiędzy poszczególnymi regionami rządy tych krajów powołały w tym celu specjalne instytucje.
- Kontrola jakości jest ogromnym problemem: jeśli chodzi o urządzenia, to ich parametry techniczne są najłatwiejsze do zdefiniowania. Natomiast kłopotem jest już kontrola jakości obrazu wygenerowanego przez różne badania diagnostyczne i co najważniejsze w przypadku diagnostyki: korelacja badań obrazowych i mikroskopowych - zwraca uwagę prof. Pieńkowski.
Ekspert podkreśla, że poważne, często okaleczające leczenie, nie może być prowadzone w sytuacji wątpliwości: jeśli radiolog i patolog różnią się w ocenie, konieczne jest podjęcie działań pozwalających na uniknięcie błędnych decyzji. To wymaga jednak czasu i odpowiedniego zarządzania.
Prof. Pieńkowski zaznacza, że potrzebna jest również kontrola jakości badań przesiewowych oraz pochylenie się nad problemem jakości badań mikroskopowych, w tym nad przygotowaniem samych preparatów, problematyką związaną z badaniami immunohistochemicznymi, sposobem redagowania wyniku tak, aby był czytelny i zrozumiały, i w końcu nad techniką pobierania (patolog jest w stanie zobaczyć jedynie to, co zostało mu dostarczone).
- Jakość leczenia systemowego, chirurgii, radioterapii, sparametryzowanie i wymyślenie systemu kontroli jakości - to ogromne wyzwania, które wymagają dostosowania do realiów w poszczególnych krajach. Warto jednak podjąć ten wysiłek: wdrażenie takich ośrodków powoduje po pewnym czasie poprawę wyników leczenia raka piersi mniej więcej o połowę - podsumowuje prof. Pieńkowski.
- Tak też było w raku piersi: zaczynało się od stwierdzenia guza, a następnie zapadały decyzje terapeutyczne podejmowane przez jednego lekarza, początkowo jedynie chirurga, który kierował się wyłącznie swoim osobistym doświadczeniem. W tym pionierskim okresie obowiązywał też jeden rodzaj leczenia dla wszystkich: maksymalnie tolerowana operacja, niezależnie od wielkości i cech nowotworu - zaznacza prof. Pieńkowski.
Dodaje, że zmiany, które nastąpiły później, spowodowały, że mamy obecnie do czynienia z pacjentkami, które nie mają żadnych objawów choroby: jest ona wykrywana i rozpoznawana na podstawie zmian widocznych na ekranie komputera, np. układu cieni i mikrozwapnień. Następna zmiana to leczenie oszczędzające pierś. Postęp dokonał się również w radioterapii, np. w technikach obliczeniowych, i spowodował, że widoki w postaci odczynów popromiennych skóry, związane kiedyś z tą metodą leczenia, odchodzą w zapomnienie.
- Mamy także leczenie wspomagające, bo wiadomo, że rak, nawet w postaci bezobjawowej, może dać przerzuty do odległych geograficznie narządów. Metody leczenia nie są tu jednakowe dla wszystkich, zależą głównie od cech biologicznych nowotworu. A ponieważ pacjentki z rakiem piersi żyją coraz dłużej, należy im zaoferować cały zestaw działań, w postaci rehabilitacji psychofizycznej, chirurgii rekonstrukcyjnej, oraz pomocy w przeciwdziałaniu stygmatyzacji, wykluczeniu, itp. - wymienia prof. Pieńkowski.
Ekspert podkreśla, że takie leczenie wielospecjalistyczne, zarówno w zakresie rozpoznania, jak i terapii oraz rehabilitacji, spowodowało w krajach rozwiniętych zmniejszenie współczynnika umieralności o połowę. Pacjentki mają również dzięki temu coraz mniej dolegliwości wtórnych, związanych nie tyle z chorobą, ile z przebytym leczeniem.
Po pierwsze: koordynacja
- Leczenie wielospecjalistyczne wymaga jednak koordynacji, począwszy od dobrania odpowiedniej sekwencji działań medycznych, a skończywszy na poinformowaniu pacjentki o planowanych krokach. Temu mają służyć specjalistyczne ośrodki, dedykowane leczeniu raka piersi - zaznacza prof. Pieńkowski.
- Kliniki narządowe nie są niczym nowym, ośrodki kardiologii, ginekologii oraz specjalizujące się w innych dziedzinach medycyny istnieją od dawna. Ale te, o których mowa, powinny zajmować się pacjentkami z rakiem piersi od chwili rozpoznania do leczenia terminalnego, współpracując z ośrodkami badań przesiewowych i placówkami hospicyjnymi. Taki ośrodek musi leczyć chorych we wszystkich stadiach zaawansowania i w żaden sposób nie może ich selekcjonować. To dwa podstawowe wymagania, którym bezwzględnie musi sprostać - wyjaśnia specjalista.
Dodaje, że niezbędne są także regularne konferencje diagnostyczno-kliniczne, dotyczące wszystkich leczonych kobiet oraz kontrola własnych wyników (pokłosiem wspomnianych konferencji musi być zatem notatka zawierająca informację, co zaproponowano w przypadku danej pacjentki, a następnie konfrontacja z realnym życiem, tj. sprawdzenie, czy zostało to wykonane). Ośrodek musi również porównywać swoje wyniki z wynikami innych placówek i regularnie z nimi współpracować.
W ocenie specjalisty, placówka zatrudniająca grupę lekarzy wyspecjalizowanych w diagnostyce i leczeniu raka piersi może działać w jednym budynku, ale może też przyjąć model działania rozproszonego. Jej organizacja powinna być dostosowana do lokalnych wymogów i potrzeb.
Rezolucja PE
Pierwszy taki ośrodek powstał w 1960 r. w Strasburgu, gdzie działa do dziś. W Polsce pierwszą tego rodzaju placówką była utworzona w 1995 r. w Centrum Onkologii w Warszawie Klinika Nowotworów Piersi i Chirurgii Rekonstrukcyjnej.
- Już w 2006 r. Parlament Europejski zwrócił uwagę w swojej rezolucji, że 1/3 kobiet zaczyna chorować na raka piersi poniżej 55 roku życia, a około 12 proc. kobiet - poniżej 45 roku życia. Biorąc pod uwagę, że średnia długość życia kobiet w Europie Zachodniej oscyluje około 80 lat, pacjentki te powinny mieć ich przed sobą jeszcze kilkadziesiąt - mówi ekspert.
- W rezolucji zauważono również, że 1/5 kobiet po leczeniu nie wraca do aktywności zawodowej, oraz że istnieje problem dyskryminacji społecznej chorych i ich stygmatyzacji. Ostatecznie zalecono wdrożenie w krajach UE badań przesiewowych oraz powołanie interdyscyplinarnych ośrodków leczenia raka piersi do roku 2016 - dodaje prof. Pieńkowski.
Przypomina jednocześnie, że PE wydaje cyklicznie księgę, w której zawarte są wymogi jakościowe dla skriningu i rozpoznawania raka piersi. Nie ma ona mocy prawa stanowionego, ale jej przestrzeganie jest zalecane.
Akredytacja
Prof. Pieńkowski zwraca uwagę, iż niezbędny jest system akredytacji ośrodków wyspecjalizowanych w leczeniu raka piersi, który da pewność, że będą one odpowiednio działały. Efektem funkcjonowania takich placówek ma bowiem być doprowadzenie do poprawy standardów diagnostyki i leczenia.
- PE powierzył ten problem działającemu we Włoszech Institute for Health and Consumer Protection, który otrzymał zadanie akredytacji ośrodków leczenia raka piersi. System jest w pełni dobrowolny, ale jak uczy doświadczenie, tego typu inicjatywy wymuszają na poszczególnych krajach powoływanie odpowiednich instytucji - wyjaśnia specjalista.
Przypomina, że w Europie istnieje kilka narodowych systemów akredytacyjnych. Najbardziej rozbudowany jest niemiecki, w którym refundację leczenia z kas chorych otrzymują jedynie ośrodki akredytowane (jest ich kilka). Wdrożenie takiego systemu planują także Włochy i Hiszpania: ze względu na ogromne różnice w wynikach i dostępności leczenia pomiędzy poszczególnymi regionami rządy tych krajów powołały w tym celu specjalne instytucje.
- Kontrola jakości jest ogromnym problemem: jeśli chodzi o urządzenia, to ich parametry techniczne są najłatwiejsze do zdefiniowania. Natomiast kłopotem jest już kontrola jakości obrazu wygenerowanego przez różne badania diagnostyczne i co najważniejsze w przypadku diagnostyki: korelacja badań obrazowych i mikroskopowych - zwraca uwagę prof. Pieńkowski.
Ekspert podkreśla, że poważne, często okaleczające leczenie, nie może być prowadzone w sytuacji wątpliwości: jeśli radiolog i patolog różnią się w ocenie, konieczne jest podjęcie działań pozwalających na uniknięcie błędnych decyzji. To wymaga jednak czasu i odpowiedniego zarządzania.
Prof. Pieńkowski zaznacza, że potrzebna jest również kontrola jakości badań przesiewowych oraz pochylenie się nad problemem jakości badań mikroskopowych, w tym nad przygotowaniem samych preparatów, problematyką związaną z badaniami immunohistochemicznymi, sposobem redagowania wyniku tak, aby był czytelny i zrozumiały, i w końcu nad techniką pobierania (patolog jest w stanie zobaczyć jedynie to, co zostało mu dostarczone).
- Jakość leczenia systemowego, chirurgii, radioterapii, sparametryzowanie i wymyślenie systemu kontroli jakości - to ogromne wyzwania, które wymagają dostosowania do realiów w poszczególnych krajach. Warto jednak podjąć ten wysiłek: wdrażenie takich ośrodków powoduje po pewnym czasie poprawę wyników leczenia raka piersi mniej więcej o połowę - podsumowuje prof. Pieńkowski.
Materiał chroniony prawem autorskim - zasady przedruków określa regulamin.
ZOBACZ KOMENTARZE (0)
Dodaj komentarz