• Europejski Rejestr Nierówności w Przeciwdziałaniu Nowotworom jest inicjatywą przewodnią Europejskiego Planu Walki z Rakiem
• Dane zawarte w raportach "Krajowe profile dotyczące nowotworów" opierają się przede wszystkim na oficjalnych krajowych statystykach dostarczonych do Eurostatu i OECD
• Jak wynika z raportu dotyczącego Polski, w naszym kraju ogólna umieralność z powodu chorób onkologicznych jest o 15 proc. wyższa od średniej UE
• Wśród najczęstszych przyczyn zgonów w tym zakresie jest nadal rak płuc, a na drugim miejscu rak jelita grubego
• W raporcie wskazano także, że najbardziej zauważalnym czynnikiem zwiększającym ryzyko zachorowania na raka w Polsce, w porównaniu z innymi krajami UE, jest zanieczyszczenie powietrza

Raport o jakości opieki onkologicznej w Polsce

Jak wynika z raportu "Krajowe profile dotyczące nowotworów: Polska 2023", ogólna umieralność z powodu chorób nowotworowych w Polsce jest o 15 proc. wyższa od średniej UE. Natomiast główną przyczyną zgonów spowodowanych nowotworami jest rak płuc i rak jelita grubego.

Czynniki zwiększające ryzyko zachorowania na raka są w Polsce na wyższym poziomie niż w innych państwach UE – szczególnie zanieczyszczenie powietrza, nadwaga i otyłość oraz spożycie alkoholu – czytamy w raporcie.

Choć jakość opieki poprawiła się w ostatnim dziesięcioleciu, wskaźnik pięcioletnich przeżyć netto jest niższy niż w innych państwach UE w przypadku większości rodzajów nowotworów, z wyjątkiem białaczki dziecięcej.

Ze statystyk wynika także, że w 2020 roku spodziewano się prawie 99 tys. nowych zachorowań na raka wśród mężczyzn oraz 98 tys. wśród kobiet. Jednak odpowiada to standaryzowanemu wiekiem współczynnikowi zachorowalności na poziomie 654 przypadków na 100 000 mieszkańców w przypadku mężczyzn (5 proc. mniej niż średnia UE) i 468 przypadków na 100 000 mieszkańców w przypadku kobiet (3 proc. mniej niż średnia UE).

Umieralność na nowotwory w Polsce

Z dalszych statystyk wynika także, że w 2019 roku w Polsce doszło do 283 zgonów z powodu chorób nowotworowych na 100 000 mieszkańców, czyli o 15 proc. więcej w porównaniu ze średnią UE wynoszącą 247 zgonów na 100 000 mieszkańców.

Tym samym ogólna umieralność z powodu chorób nowotworowych w Polsce należy do najwyższych w UE, mimo niższych niż w całej UE współczynników zachorowalności na raka zarówno wśród mężczyzn (niższe o 5 proc.), jak i kobiet (niższe o 3 proc). Wskazuje to na opóźnienia w diagnozowaniu i sygnalizuje potencjalne problemy w dostępie do leczenia – czytamy.

Raport wyraźnie wskazuje, że najczęstszymi czynnikami zwiększającymi zachorowalność na raka w Polsce są:

• zanieczyszczenie powietrza,
• otyłość,
• spożywanie alkoholu.

Podsumowano to słowami, że "w Polsce behawioralne i środowiskowe czynniki ryzyka przyczyniają się do niemal połowy wszystkich zgonów".

Warto zwrócić uwagę na fakt, że w 2019 roku w Polsce 58 proc. dorosłych miało nadwagę albo otyłość. Według szacunków d 2028 roku występowanie otyłości osiągnie poziom 30 proc., a obecnie otyłość skraca średnio dalsze trwanie życia o 3,9 lat, co wynika po części z niezdrowego stylu życia, obejmującego nieodpowiednią dietę i brak aktywności fizycznej, zwłaszcza wśród kobiet.

Badania przesiewowe i dostęp do terapii

Z dalszych niepokojących informacji zawartych w raporcie wynika także, w przypadku badań przesiewowych w kierunku raka piersi, Polska znalazła się na siódmym miejscu od końca w UE - w 2019 roku 54 proc. kobiet w wieku 50-69 lat zadeklarowało, że w ciągu ostatnich dwóch lat wykonało mammografię. Jest to siódmy od końca wynik w UE, znacznie poniżej średniej UE (66 proc.).

Co prawda odsetek osób uczestniczących w badaniach przesiewowych w kierunku raka szyjki macicy jest wyższy niż średnia UE, to jednak nierówności w zależności od wykształcenia są zauważane. W 2019 roku 63 proc. kobiet w Polsce w wieku 15 lat i starszych zadeklarowało, że wykonało badanie wymazu z szyjki macicy w ciągu ostatnich trzech lat - jest to wartość nieco powyżej średniej UE, która wynosi 59,5 proc.

Podobne problemy można zauważyć w krajowym programie badań przesiewowych w kierunku raka jelita grubego - w minionych latach poziom uczestnictwa w tych badaniach wyniósł jedynie 18 proc. populacji docelowej w 2019 roku.

Na tym nie koniec. Okazuje się, że Polscy pacjenci onkologiczni mieli dostęp do zaledwie 30 proc. leków objętych standardowym ubezpieczeniem zdrowotnym w UE oraz do mniej niż 50 proc. innowacyjnych terapii przeciwnowotworowych zarejestrowanych w Europie w latach 2004–2017.

Także ceny większości leków przeciwnowotworowych w Polsce należą do najwyższych. Co więcej, Polska przyjęła podejście oparte na podziale ryzyka do produktów leczniczych, co oznacza, że ryzyko finansowe nieudanego leczenia z wykorzystaniem innowacyjnych leków jest dzielone między publiczny system opieki zdrowotnej a przedsiębiorstwo farmaceutyczne.

W efekcie prowadzi to do wydłużenia procedury dopuszczania leków do obrotu i opóźnień w dostępie do innowacyjnych leków przeciwnowotworowych, choć efektywność wydatków publicznych na innowacyjne leki przeciwnowotworowe jest zwiększona – podano w raporcie.

Koszty opieki onkologicznej i podsumowanie

Także całkowite wydatki na opiekę onkologiczną w Polsce w 2018 roku należały do najniższych w UE i wynosiły 237 EUR na mieszkańca, co stanowi kwotę o 27 proc. niższą niż średnia UE (wynosi ona 326 EUR).

• Z ogólnego rozrachunku wynika, że w Polsce występuje wiele nierówności w zakresie profilaktyki nowotworów, dostępu do wczesnej diagnostyki, jakości opieki i jej efektów. Najważniejsze wnioski za raportem:
• Współczynniki zachorowalności na raka w przypadku mężczyzn są o 40 proc. wyższe niż w przypadku kobiet, a umieralność z powodu chorób nowotworowych zależy również od statusu społeczno-ekonomicznego. Wyższy poziom wykształcenia, szczególnie w przypadku mężczyzn, chroni przed umieralnością z powodu chorób nowotworowych;
• Najbardziej zauważalnym czynnikiem zwiększającym ryzyko zachorowania na raka w Polsce, w porównaniu z innymi krajami UE, jest zanieczyszczenie powietrza, w przypadku którego występują ogromne różnice między regionami geograficznymi. Ponadto mężczyźni istotnie częściej byli narażeni na chemiczne zanieczyszczenia powietrza;
• Nierówności geograficzne dotyczące dostępu do opieki onkologicznej są częściowo związane z nierówną wydajnością funkcjonujących na szczeblu krajowym programów badań przesiewowych w kierunku raka piersi, jelita grubego i szyjki macicy. Programy te wprowadzono w połowie pierwszego dziesięciolecia XXI wieku bez dostosowania do zróżnicowania potrzeb regionalnych;
• Wyraźnie widać duże nierówności w zakresie udziału w programach badań przesiewowych, które zależą od poziomu wykształcenia i dochodów. Różnica w udziale w badaniach przesiewowych w kierunku raka szyjki macicy między kobietami z wyższymi a niższymi poziomem wykształcenia wynosi 57 punktów procentowych;
• Do znacznych nierówności w zakresie dostępu oraz do świadczenia rozproszonej i nieskoordynowanej opieki prowadzi również nierówne rozmieszczenie sprzętu i personelu medycznego w poszczególnych regionach geograficznych kraju.

Cały raport dostępny jest poniżej.

Materiał chroniony prawem autorskim - zasady przedruków określa regulamin.

• ONKOLOGIA
• LECZENIE ONKOLOGICZNE
• NOWOTWORY