- Założyliśmy, że edukowanie pacjentów będzie skuteczne i przełoży się również na skuteczność leczenia. Okazało się, że poza przyrostem wiedzy pacjentów na temat choroby i jej konsekwencji, edukowanie nie przyniosło spodziewanych efektów. Połowa osób po zawale serca nawet nie wykupiła recept, mimo że zostali poinformowani, jak groźne jest nieprzyjmowanie leków.

Dodam, że to, czy pacjenci rzeczywiście realizowali recepty sprawdziliśmy w NFZ - tłumaczy kardiolog.

- Czyli namawiane do zmiany stylu życia i regularnego zażywania lekarstw było jak rzucanie grochem o ścianę.

- Raczej tak. Muszę jednak zwrócić uwagę na jeszcze jeden ciekawy aspekt. Otóż pacjentów podzieliliśmy losowo na dwie stuosobowe grupy: tych, których traktujemy standardowo, to znaczy dajemy informacje na wypisie ze szpitala o zagrożeniach związanych z nieprzyjmowaniem leków i wskazówki o odpowiednim zachowaniu po zawale, a także drugą grupę, którą edukowaliśmy intensywnie, aktywnie poprzez dostarczenie broszur informacyjnych i cokwartalne spotkania w czasie badań kontrolnych oraz podczas dodatkowych indywidualnych spotkań z lekarzem, kiedy to pacjenci byli zapoznawani ze znaczeniem przyjmowania leków.

Nie zarysowała się nawet tendencja do lepszego wyniku w grupie poddanej intensywnej edukacji, choć spodziewaliśmy się, że edukacja wśród tych pacjentów będzie bardziej skuteczna. Była na poziomie grupy instruowanej w sposób standardowy.

- O czym to może świadczyć?

- Jak powiedziałem, edukacja była nieskuteczna. Jedyny efekt to poprawa samopoczucia lekarzy, którzy mogli stwierdzić, że zrobili dla pacjenta wszystko, co swoją drogą też jest jakąś wartością.

Chcieliśmy sprawdzić metody, które są w praktyce stosowane relacjach lekarz - pacjent. Okazały się niewystarczające. Teraz analizujemy, dlaczego edukacja nie przełożyła się na efekty.

Ze wcześniejszych badań prowadzonych wspólnie z Katedrą Promocji Zdrowia Collegium Medicum UMK w Toruniu wynika, że następował nieznaczny przyrost wiedzy wśród pacjentów, którzy zapoznali się z broszurami. W obecnych badaniach zastanawialiśmy się nad tym, czy wzrost wiedzy wywoła oczekiwane zachowania. Wiemy tyle, że mimo przedstawienia pacjentom odpowiednich informacji, nie zmieniają swego postępowania.

- Może nie wykupili leków, bo po prostu nie mieli pieniędzy?

- Istnieje korelacja między statusem ekonomicznym definiowanym przez samych pacjentów a kwestią realizacji recept. Osoby, które zaliczyły się do niższych kategorii ekonomicznych, rzadziej wykupywały leki. Ale różnice nie były aż tak wielkie w porównaniu do grup, które wyżej oceniły swój status materialny. Bariery finansowe nie są z pewnością jedynym ograniczeniem, gdy chodzi o wykupywanie i zażywanie leków, przy czym dodam, że miesięczny koszt leczenia określiliśmy na poziomie ok. 50 zł.

Warto też zaznaczyć, że badania prowadzone przez jedną z firm ubezpieczeniowych w USA pokazały, że nawet darmowe rozdawania leków nie miało przełożenia klinicznego - pacjenci pobierali leki, ale ich nie zażywali.

- A co mówili pacjenci w waszym badaniu?

- Wśród pacjentów edukowanych intensywnie 92 proc. zadeklarowało, że regularnie przyjmuje zalecane leki. W grupie edukowanych standardowo - 95 proc. W rzeczywistości niespełna połowa osób z obu grup wykupiła leki.

Teraz naszym zadaniem będzie poznanie motywacji pacjentów będących bezpośrednio po zawale serca. Nasza Klinika Kardiologii oraz Katedra Promocji Zdrowia Collegium Medicum UMK w Toruniu przeprowadzą kolejną edycję badań.

Niejednokrotnie podejmujemy różne inicjatywy na rzecz zdrowia pacjentów. W większości przypadków nie sprawdzamy jednak ich skuteczności. Mam nadzieję, że tym razem poznamy prawdziwe motywy, którymi kierują się osoby po zawałach i wskażemy skuteczne metody postępowania.