• Cukrzyca. Polskie Towarzystwo Medycyny Rodzinnej (PTMR) opublikowało wytyczne konsultantów krajowych w dziedzinie medycyny rodzinnej oraz diabetologii dotyczące opieki nad pacjentem z cukrzycą w podstawowej opiece zdrowotnej
• U osób powyżej 45. roku życia przewidują badanie stężenia glukozy w osoczu krwi żylnej co 3 lata, a w grupach ryzyka - co roku
• Niedopuszczalnym jest, jak czytamy, kierowanie pacjenta ze stanem przedcukrzycowym czy „podejrzeniem cukrzycy” do poradni diabetologicznej. - Diagnostyka oraz leczenie pacjenta jest możliwe do realizacji w POZ - podkreślają konsultanci

Cukrzyca. Ważne wytyczne konsultantów krajowych

Na cukrzycę cierpi w Polsce ponad 2,5 mln osób. Ponad 90 proc. pacjentów leczy się z powodu choroby typu 2, która często jest jednym z zaburzeń
metabolicznych, określanych jako zespół metaboliczny, w którym występują także otyłość, dyslipidemia i nadciśnienie tętnicze.

Chory z cukrzycą to często pacjent wielochorobowy, wymagający
kompleksowej opieki, na którą składa się leczenie farmakologiczne i niefarmakologiczne, edukacja, regularne kontrole oraz współpraca ze specjalistami innych dziedzin.

Niestety cukrzyca typu 2 potrafi przez wiele lat przebiegać bezobjawowo i wykrywana jest często przypadkowo. Dlatego, jak przekonują eksperci, ważne jest regularne badanie poziomu glikemii w ramach badań profilaktycznych. 

Na konieczność zlecania profilaktycznych badań wskazują także konsultanci krajowi w dziedzinie medycyny rodzinnej i diabetologii, prof. Agnieszka Mastalerz-Migas i prof. Krzysztof Strojek, którzy opracowali specjalne wytyczne dla lekarzy POZ. Podkreślają również, że "cukrzyca typu 2 może i powinna być diagnozowana i leczona w POZ".

- Niedopuszczalne jest kierowanie pacjenta z „podejrzeniem cukrzycy” czy stanem przedcukrzycowym do poradni diabetologicznej, ponieważ diagnostyka oraz leczenie pacjenta jest możliwe do realizacji w POZ - czytamy w podsumowaniu wytycznych. 

Co jeszcze przewidują wytyczne? 

1. W opinii ekspertów, u każdego pacjenta z objawami sugerującymi cukrzycę należy oznaczyć stężenie glukozy w osoczu krwi żylnej. 
2. Każda placówka POZ powinna realizować program profilaktyki chorób układu krążenia (CHUK), który jest elementem umowy na świadczenia w rodzaju podstawowa opieka zdrowotna.
3. Lekarz rodzinny powinien zachęcać swoich podopiecznych powyżej 35 roku życia do wzięcia udziału w tym programie profilaktycznym raz na 5 lat, a wybrane grupy ryzyka - kierować na częstsze badanie stężenia glukozy w osoczu krwi żylnej.
4. Do rozpoznania cukrzycy konieczne jest badanie stężenia glukozy w osoczu krwi żylnej lub oznaczenie stężenia hemoglobiny glikowanej.
5. Jeżeli wartości glikemii nie osiągają poziomów pozwalających na rozpoznanie cukrzycy, a stężenie HbA1c – tak, lub odwrotnie, jako podstawę przyjmuje się „gorszą” wartość.
6. Po rozpoznaniu cukrzycy należy rozpocząć leczenie pacjenta, zgodnie z aktualnymi wytycznymi.
7. Nie ma uzasadnienia, poza ściśle określonymi sytuacjami, kierowanie pacjenta ze świeżo rozpoznaną cukrzycą typu 2 do Poradni Diabetologicznej.

Normy glukozy. Objawy cukrzycy i grupy ryzyka

Eksperci wyjaśniają, że objawy kliniczne cukrzycy (hiperglikemii) pojawiają się, gdy stężenie glukozy we krwi przekracza 250-300 mg proc. (13.8-16.6 mmol/l). Wśród nich można wyróżnić:

• pragnienie (suchość ust),
• wielomocz (nykturia),
• osłabienie,
• spadek masy ciała (niewytłumaczony celowym odchudzaniem),
• zaburzenia widzenia,
• senność.

Co ważne, konsultanci przypominają, że u każdego pacjenta ze wskazanymi wyżej objawami należy oznaczyć stężenie glukozy w osoczu krwi żylnej.

Polskie Towarzystwo Medycyny Rodzinnej podkreśla, że osoby, które ukończyły 35 lat i nie mają rozpoznania cukrzycy czy choroby układu krążenia na podłożu miażdżycy, mogą skorzystać z finansowanego przez NFZ programu profilaktyki chorób układu krążenia (CHUK), raz na 5 lat, do ukończenia 65 roku życia, w swojej przychodni POZ. W ramach tego programu wykonuje się badanie glikemii.

Z kolei zgodnie z wytycznymi Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, u osób powyżej 45 roku życia należy wykonywać oznaczenia stężenia glukozy w osoczu krwi żylnej co 3 lata, a w grupach ryzyka – co roku.

Kto zalicza się do grup ryzyka? Oznaczenia glikemii raz w roku wymagają:

• osoby z nadwagą (BMI ⩾ 25 kg/m²) lub otyłością (BMI 30 ⩾ kg/m²),
• osoby z dodatnim wywiadem rodzinnym w kierunku cukrzycy,
• osoby mało aktywne fizycznie,
• pacjenci ze stanem przedcukrzycowym,
• kobiety z przebytą cukrzycą ciążową,
• kobiety, które urodziły dziecko o masie > 4 kg,
• pacjenci z nadciśnieniem tętniczym (⩾ 140/90 mm Hg),
• pacjenci z dyslipidemią,
• kobiety z zespołem policystycznych jajników,
• pacjenci z chorobą układu sercowo – naczyniowego.

Jak rozpoznać cukrzycę? Normy stężenia glukozy we krwi

PTMR przypomina, że od 2021 roku możliwe jest rozpoznanie cukrzycy również na podstawie stężenia hemoglobiny glikowanej. Glikemia na czczo < 100 mg proc. to wartość prawidłowa nie wymagająca dalszej diagnostyki.

Cukrzycę należy rozpoznać w przypadkach:

• glikemii przygodnej ⩾ 200 mg proc. (11.1 mmol/l), przy występowaniu objawów klinicznych hiperglikemii,
• glikemii na czczo ⩾126 mg proc. (7 mmol/l), stwierdzonej w dwóch pomiarach, w dwa różne dni,
• glikemii w 2 godzinie testu OGTT ⩾200 mg proc. (11.1 mmol/l),
• stężenia hemoglobiny glikowanej HbA1c ⩾6.5 proc. (48 mmol/mol).

Glikemia na czczo 100-125 mg proc. (5.5-6.9 mmol/l) jest wskazaniem do wykonania testu tolerancji glukozy (OGTT). Przed przeprowadzeniem testu nie należy zmieniać diety w ciągu co najmniej 72 godzin, a w szczególności nie ograniczać spożycia węglowodanów.

Oznaczenie stężenia glukozy (w osoczu krwi żylnej, nie włośniczkowej!) następuje w 2 godziny po spożyciu 75 g glukozy rozpuszczonej w 250 ml wody – podaje PTMR.

Wyniki badań:

• < 140 mg proc. (7.7 mmol/l) – wartość prawidłowa,
• 140-199mg proc. (7.7-11 mmol/l) - nietolerancja glukozy (stan przedcukrzycowy),
• ⩾200 mg proc. (11.1 mmol/l) – cukrzyca.

Materiał chroniony prawem autorskim - zasady przedruków określa regulamin.

• POZ
• AGNIESZKA MASTALERZ-MIGAS
• PODSTAWOWA OPIEKA ZDROWOTNA
• CUKRZYCA
• DIABETOLOGIA