• Efekt brzasku polega na wzroście stężenia glukozy we krwi w godzinach rannych, co skutkuje wysokim poziomem cukru po obudzeniu
• Zjawisko to pojawia się w przypadku źle kontrolowanej cukrzycy obu typów, ale najczęściej występuje u chorych na cukrzycę typu 1 (szczególnie u dzieci)
• Dla ustalenia, czy u pacjenta pojawia się zjawisko brzasku należy przez kilka dni kontrolować glikemię
• Co ważne, wysoki poziom cukru we krwi w godzinach porannych może mieć również inne przyczyny, m.in. stan zapalny, nieodpowiednia dawka leku przeciwcukrzycowego czy obfity posiłek zjedzony poprzedniego wieczora

Efekt brzasku w glikemii. Jaki powinien być poziom cukru we krwi?

Efekt brzasku (hiperglikemia poranna) to zjawisko, gdy dochodzi do wzrostu stężenia glukozy we krwi w godzinach porannych (pomiędzy 3 a 6 rano). Skutkuje m.in. wysokim poziomem cukru po obudzeniu.

Jako przyczynę tego zjawiska podaje się fizjologiczny wyrzut hormonów:

• adrenaliny,
• glukagonu,
• hormonu wzrostu,
• kortyzolu.

Prawidłowy poziom cukru we krwi rano to:

• 70-90 mg/dl (u osób zdrowych),
• 100-110 mg/dl (u osób chorych na cukrzycę).

Kogo dotyka efekt brzasku?

Hiperglikemia poranna przede wszystkim obserwowana jest u osób ze źle skontrolowaną cukrzycą w obu typach. Najprościej ujmując, cukrzyca należy do grupy chorób metabolicznych, których cechą jest podwyższony poziom glukozy we krwi – wynika to z problemów w produkcji albo działaniu insuliny, co wyjaśnia portal.abczdrowie.pl.

Efekt brzasku przy cukrzycy:

• Typu 1 – hiperglikemia poranna jest konsekwencją zwiększonego wydzielania hormonów o działaniu przeciwnym do insuliny  w momencie, kiedy podana zewnętrznie insulina powoli zmniejsza swoje stężenie (problem dotyka 25-50 proc. osób),
• Typu 2 – efekt brzasku ma związek z osłabioną insulinowrażliwością (problem dotyka 3-50 proc. osób).

Zjawisko pojawia się częściej przy cukrzycy typu 1, w szczególności u dzieci w okresie dojrzewania (ma to bezpośredni związek z wydzielaniem hormonu wzrostu).

Efekt brzasku a efekt Somogyi

Co ważne, poranna hiperglikemia niekoniecznie musi zawsze oznacza efekt brzasku. Może mieć także związek z efektem Somogyi. Dochodzi do niego, gdy w trakcie snu poziom cukru obniża się (hipoglikemia nocna), natomiast organizm uwalnia hormony powodujące wzrost stężenia cukru we krwi. Dzieje się tak, gdy w nocy stężenie insuliny jest za wysokie albo został pominięty ostatni posiłek przed snem.

Inne możliwe przyczyny wysokiego poziomu cukru rano, np.:

• nieodpowiednia dawka bądź rodzaj leku przeciwcukrzycowego,
• spożycie przed snem posiłku obfitującego w węglowodany, tłuszcze i białko,
• stan zapalny lub infekcja,
• brak aktywności fizycznej.

Czy można zapobiec efektowi brzasku?

Najlepiej w pierwszej kolejności sprawdzić, czy mamy do czynienia z efektem brzasku. Należy przez kilka dni kontrolować glikemię w odpowiednich godzinach:

• O północy,
• Około godziny 4 i 6 rano,
• Po przebudzeniu.

O występowaniu zjawiska mówimy wtedy, gdy zauważalny jest stopniowy wzrost glukozy od godziny 4. rano. Oznacza to, że kluczowym rozwiązaniem jest kontrola glikemii. Pomocne zalecenia:

• utrzymanie prawidłowej masy ciała,
• zwiększenie aktywności fizycznej,
• spożywanie na kolację małej ilości węglowodanów, tłuszczy i większej ilości białka,
• zjadanie śniadań,
• zwiększenie dawek leków przeciwcukrzycowych przyjmowanych wieczorem (jedynie po konsultacji lekarskiej),
• zmiana insuliny długodziałającej ludzkiej na długodziałający analog insuliny albo na pompę insulinową u młodych pacjentów (po konsultacji lekarskiej).

Materiał chroniony prawem autorskim - zasady przedruków określa regulamin.

• CUKRZYCA
• INSULINA
• POZIOM CUKRU WE KRWI