Otym, z jak dużą powagą traktowane jest naruszenie prawa pacjenta do wyrażenia zgody, pokazuje wyrok Europejskiego Trybunału Prawa Człowieka z dnia 8 listopada 2011 roku w sprawie V.C. przeciwko Słowacji (skarga nr 18968/07). W powołanym wyroku Trybunał uznał, że naruszenie art. 3 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka oraz Podstawowych Wolnościach, zgodnie z którym "nikt nie może być poddany torturom ani nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu stanowi także wykonywanie świadczeń medycznych bez zgody umysłowo sprawnego dorosłego pacjenta, wyrażonej na podstawie przystępnej informacji i w warunkach umożliwiających swobodne podjęcie decyzji."

Liczne wątpliwości

- Wobec powyższego właściwe jest uznanie prawa pacjenta do informacji i prawa pacjenta do wyrażenia zgody na udzielenie świadczeń zdrowotnych za jedne z podstawowych praw i wolności obywatelskich. Z drugiej jednak strony praktyka postępowania wielu podmiotów leczniczych, w tym szpitali, pokazuje, że w istocie prawo pacjenta do informacji i prawo pacjenta do wyrażenia zgody na udzielenie świadczenia zdrowotnego budzą liczne wątpliwości - stwierdza Michał Modro, radca prawny, wiceprezes zarządu Fundacji Centrum Inicjatyw. Gospodarka i Zdrowie.

Wskazuje, że te wątpliwości powstają w szczególności w kontekście obowiązku zapewnienia pacjentowi dostępności i ciągłości do świadczeń zdrowotnych, w tym świadczenia polegającego na podaniu leków.

Wątpliwości związane ze świadczeniami lekowymi dotyczą kilku obszarów:

Po pierwsze - czy pacjent powinien być informowany o zmianie leku, wówczas, gdy zmiana leku następuje w ramach tej samej substancji czynnej i czy w takiej sytuacji zachowuje prawo do wyrażenia lub odmowy zgody na zmianę leku?

Po drugie wątpliwości dotyczą substytucji leków biologicznych referencyjnych i biologicznych biopodobnych, tj. czy pacjent w przypadku takiej substytucji powinien być poinformowany o zamianie i czy w związku z taką zamianą ma prawo do udzielenia lub odmowy zgody?

Po trzecie - czy brak zgody na zamianę leku upoważnia szpital do odmowy zapewniania pacjentowi dostępności i ciągłości świadczeń zdrowotnych - leków?

Po czwarte - czy pacjent może odmówić przyjęcia leku, jeżeli zakupiono inny lek niż dotychczas przez niego przyjmowany, nawet w ramach tej samej substancji czynnej, a jeżeli tak, to czy taka sytuacja upoważnia szpital do odmowy zapewniania pacjentowi dostępności i ciągłości świadczeń zdrowotnych?