Ustawa określa m.in. zasady wykonywania zawodu farmaceuty, uzyskiwania prawa do jego wykonywania, kwestię szkoleń i doskonalenia zawodowego. – To bardzo ważny moment, bo farmaceuci jako jedyna grupa zawodowa zaufania publicznego czekała ponad 30 lat na ustawę o własnym zawodzie – powiedział poseł sprawozdawca, farmaceuta Paweł Rychlik.

Przypomnijmy, że projekt ustawy wpłynął do Sejmu na początku lutego 2020 roku. Został skierowany do pierwszego czytania, ale jego procedowanie zostało przerwane z powodu sytuacji pandemicznej. W maju powrócono do prac nad dokumentem. Przez kolejne miesiące toczyły się zacięte dyskusje m.in. podczas wielogodzinnych obrad sejmowej komisji zdrowia.

Wzmocnienie pozycji farmaceuty wobec środowiska biznesowego

Pod koniec października ustawa trafiła do Senatu. Tu dyskusja zawęziła się przede wszystkim do dwóch punktów: kwestii „uporczywości” w kontekście naruszania samodzielności zawodowej farmaceuty i możliwości – na tej podstawie – cofnięcia zezwolenia na prowadzenie apteki oraz zasady czasowego unieruchomienia apteki lub hurtowni przez inspekcję farmaceutyczną, jeśli zostanie stwierdzone naruszanie tej samodzielności.

Za takimi rozwiązaniami opowiadało się środowisko aptekarskie, argumentując, że tylko jasne przepisy, bez określania naruszenia samodzielności cechą „uporczywości”, pozwolą wzmocnić pozycję farmaceuty wobec środowiska biznesowego. „Ma podkreślać samodzielność zawodową, autonomię i niezależność w realizowaniu zadań zawodowych, bowiem aktualnie nie są one dostatecznie chronione” – oceniali.

Przeciwko temu rozwiązaniu opowiadali się przede wszystkim przedsiębiorcy prowadzący sieci apteczne, wyrażając obawy o nadmierną ingerencję samorządu aptekarskiego w działalność biznesową. Ich postulat znalazł senacką większość. Jednak 8 grudnia posłowie sejmowej komisji zdrowia rekomendowali odrzucenie obu senackich poprawek.

10 grudnia 2020 r. podczas głosowania większość sejmowa przychyliła się do tej rekomendacji i poprawka została odrzucona. Podobnie jak ta, która dopuszczała możliwość przeprowadzania szczepień ochronnych przez farmaceutów. Posłowie opowiedzieli się także przeciw obowiązkowym ubezpieczeniom od odpowiedzialności cywilnej dla tej grupy zawodowej za szkody będące następstwem udzielania świadczeń opieki farmaceutycznej i usług farmaceutycznych.

Dostosowanie do obecnej sytuacji prawnej 

W czwartek Sejm ostatecznie odrzucił 7 z 14 poprawek Senatu, w tym zakładającą, że farmaceuci nie będą mogli odmówić wydania produktu leczniczego do stosowania w antykoncepcji i wyrobu medycznego stosowanego w celu regulacji poczęć.

Tym samym kończy się prawie roczna batalia w parlamencie o uchwalenie ustawy o zawodzie farmaceuty i 30-letnia środowiska o swoją ustawę zawodową.

Ustawa przewiduje kompleksowe uregulowanie zasad wykonywania zawodu farmaceuty w ramach jednego aktu normatywnego. W obecnym porządku prawnym przepisy dotyczące zasad uzyskiwania prawa wykonywania zawodu, pragmatyki zawodu oraz kształcenia przed- i podyplomowego farmaceutów są uregulowane w dwóch ustawach – ustawie o izbach aptekarskich i ustawie Prawo farmaceutyczne.

Ustawa systematyzuje, uaktualnia i dostosowuje funkcjonowanie farmaceutów w zawodzie do obecnej sytuacji faktycznej i prawnej oraz uwzględnia nowe obszary działania, szczególnie poprzez wprowadzenie opieki farmaceutycznej, czyli świadczenia zdrowotnego polegającego na sprawowaniu przez farmaceutę szczegółowego nadzoru nad przebiegiem indywidualnej farmakoterapii.

Jest to zresztą realizacja rządowego postulatu dotyczącego wzmocnienia roli farmaceuty w polskim systemie ochrony zdrowia wyrażonego w dokumencie „Polityka Lekowa Państwa 2018-2022”.

Co obejmuje opieka farmaceutyczna

Ustawa stanowi, że wykonywanie zawodu farmaceuty ma na celu ochronę zdrowia pacjenta oraz ochronę zdrowia publicznego i polega m.in. na sprawowaniu opieki farmaceutycznej, udzielaniu usług farmaceutycznych i wykonywaniu zadań zawodowych.

Opieka farmaceutyczna zdefiniowana została jako świadczenie zdrowotne udzielane przez farmaceutę i stanowiące dokumentowany proces, w którym farmaceuta, współpracując z pacjentem i lekarzem prowadzącym leczenie pacjenta, a w razie potrzeby z przedstawicielami innych zawodów medycznych, czuwa nad prawidłowym przebiegiem indywidualnej farmakoterapii. Opieka ta może obejmować m.in. prowadzenie konsultacji farmaceutycznych; wykonywanie przeglądów lekowych wraz z oceną farmakoterapii, z uwzględnieniem problemów lekowych pacjenta; opracowywanie indywidualnego planu opieki farmaceutycznej czy wystawianie recept w ramach kontynuacji zlecenia lekarskiego.

Usługi farmaceutyczne obejmują m.in.: wydawanie z apteki lub punktu aptecznego produktów leczniczych, sporządzanie produktów leczniczych, przeprowadzanie wywiadu farmaceutycznego, usługi farmacji klinicznej i udzielanie porady farmaceutycznej.

Ten dzień przejdzie do historii

– Serdecznie dziękuję wszystkim parlamentarzystom, którzy zdecydowali się poprzeć tę ustawę. Dziękuję również stronie rządowej za poparcie i wielogodzinne, merytoryczne dyskusje. Ten dzień z pewnością przejdzie do historii. Jestem przekonana, że stworzenie ram prawnych do świadczenia usług farmaceutycznych na europejskim poziomie stanie się siłą napędową dla rozwoju polskiej farmacji – powiedziała prezes Naczelnej Rady Aptekarskiej Elżbieta Piotrowska-Rutkowska.

– Od początku trwania procesu legislacyjnego, projekt ustawy był wspierany przez posła Pawła Rychlika, będącego jednocześnie jedynym farmaceutą w ławach poselskich. W swoich dotychczasowych wypowiedziach poseł wielokrotnie podkreślał, że wprowadzenie w życie tych przepisów jest niezbędne do uregulowania zasad wykonywania zawodu, wykorzystania potencjału farmaceutów, zagwarantowania ich niezależności oraz realizacji założeń zawartych w rządowym dokumencie „Polityka Lekowa Państwa na lata 2018-2022” – informowała na swojej na stronie internetowej Naczelna Izba Aptekarska 28 października, kiedy ustawę przyjmował Sejm i kierował ją do prac w Senacie.

– Pierwsza fala pandemii koronawirusa jednoznacznie pokazała, że apteki oraz pracujący w nich farmaceuci są jednym z kluczowych elementów systemu ochrony zdrowia, dlatego tak ważne jest utworzenie ram prawnych umożliwiających świadczenie dodatkowych usług na rzecz pacjentów - podkreślała w październiku 2020 r. Elżbieta Piotrowska-Rutkowska.

Z kolei Michał Byliniak, prezes Okręgowej Rady Aptekarskiej w Warszawie, przypominał wówczas na Twitterze, że ustawa jest też zasługą między innymi byłych wiceministrów zdrowia odpowiadających za politykę lekową – Krzysztofa Łandy oraz Marcina Czecha, którzy współpracowali ze środowiskiem farmaceutów w tworzeniu założeń ustawy. •

Materiał chroniony prawem autorskim - zasady przedruków określa regulamin.