Mikroby pobudzają bowiem kaskadę procesów w układzie odpornościowym, który ostatecznie zwraca się przeciwko tkankom własnego organizmu, w tym wypadku przeciwko stawom.

W jelitach człowieka bytują tysiące gatunków bakterii, z których wiele korzystnie wpływa na rozwój odporności. Jednak flora jelitowa może również przyczyniać się do zaburzenia pracy tego układu, zwłaszcza jego agresji na komórki własnego organizmu. Najnowsze badania wskazują, że tak właśnie dzieje się w przypadku reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS), poważnej choroby, która powoduje bolesne obrzęki stawów, ich deformację i może prowadzić do niepełnosprawności.

Naukowcy z Wydziału Medycyny Uniwersytetu Harvarda oraz Uniwersytetu w Nowym Jorku doszli do takich wniosków prowadząc eksperymenty na myszach predysponowanych do zapalenia stawów.

Gdy po przyjściu na świat gryzonie hodowano w sterylnym środowisku, miały one we krwi znacznie mniej przeciwciał (białek odpornościowych) wywołujących reumatoidalne zapalenie stawów, niż zwierzęta przebywające w zwykłych warunkach. Poza tym, początek i przebieg schorzenia były znacznie łagodniejsze.

W trzecim tygodniu życia część myszy przeniesiono do pomieszczeń, które nie były czyste pod względem mikrobiologicznym, a dodatkowo wprowadzono im do organizmu bakterie nitkowate, które normalnie zamieszkują jelita. W tych warunkach zwierzęta zaczęły produkować specyficzne przeciwciała i w ciągu czterech dni zachorowały na zapalenie stawów.

–  W sterylnym środowisku u myszy nie rozwijała się choroba stawów, ale wprowadzenie pojedynczej bakterii do organizmu wystarczyło do zainicjowania procesów immunologicznych prowadzących do jej wystąpienia – powiedziała biorąca udział w badaniach Diane Mathis.

Główny autor pracy, Hsin-Jung Wu, podkreślił, że bakterie same w sobie nie są główną przyczyną choroby, a chodzi raczej o to, że gryzonie mają genetyczne predyspozycje do zapalenia stawów, a bakterie stwarzają warunki pozwalające na ujawnienie się tych predyspozycji. Jest to przykład interakcji zachodzących między genami a środowiskiem.

Dokładniejsze analizy ujawniły, że bakterie pobudzały w organizmie myszy produkcję szczególnej populacji limfocytów T, co z kolei dawało sygnał limfocytom B do produkcji przeciwciał atakujących tkanki stawów, tak jakby były obce.

Jak przypominają naukowcy, wcześniejsze badania wskazywały, że choroby autoimmunologiczne jelit, jak np. zespół jelita wrażliwego, mają związek z bytującą w nim florą bakteryjną. Zaskakujące jest jednak to, że bakterie jelitowe mogą wpływać na rozwój autoagresywnej choroby, która dotyczy odległych tkanek, np. stawów.

W przyszłości naukowcy planują kontynuować swoje badania, m.in. po to, by sprawdzić, czy bakterie mogą brać również udział w rozwoju innych schorzeń autoimmunologicznych, jak np. cukrzyca typu I.

• BADANIA NAUKOWE
• CHOROBY AUTOIMMUNOLOGICZNE
• DIANE MATHIS