W liście do Mariana Zembali Irena Lipowicz zwraca uwagę na niemające podstaw prawnych nadzorowanie widzeń przez funkcjonariuszy Służby Więziennej i zwraca się o "zagwarantowanie konstytucyjnych praw" osób przebywających w Gostyninie, zgodnie z zasadą materii ustawowej. Resort zdrowia zapewnia, że będzie udzielona odpowiedź na pismo RPO.

Lipowicz podkreśla, że ustawa z 2013 r. o "postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób" stanowi, że osoba umieszczona w ośrodku ma prawo, za zgodą jego kierownika, do kontaktu telefonicznego, elektronicznego i osobistego z osobami ją odwiedzającymi. Kierownik ośrodka może odmówić zgody lub cofnąć zgodę na określony sposób kontaktu, jeśli może to zagrozić niebezpiecznymi zachowaniami ze strony osoby umieszczonej w ośrodku albo zakłócić postępowanie terapeutyczne. - Ustawodawca nie przewidział zatem nadzorowania widzeń ani innych ograniczeń z tym związanych - dodała RPO.

- Trudno zaakceptować brak określenia zasad funkcjonowania ośrodka, w tym podstaw do ewentualnego wprowadzenia ograniczeń praw osób w nim umieszczonych. W szczególności dotyczy to nadzorowania widzeń - podkreśla Lipowicz. Ustosunkowując się do wcześniejszych wypowiedzi MZ, że aktualna formuła działania ośrodka ma charakter tymczasowy i dopiero jest tworzony docelowy krajowy ośrodek, oświadczyła, że nie może to sankcjonować braku podstawy ustawowej do ograniczania praw osób tam umieszczonych.

Zgodnie z ustawą, przez pierwsze 18 miesiące jej funkcjonowania zadania ochronne wykonują delegowani funkcjonariusze Służby Więziennej. Docelowo funkcję tę przejmie służba ochrony, złożona z "pracowników wpisanych na listę kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej" w myśl ustawy z 1997 r. o ochronie osób i mienia.

Ustawa o "postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób" weszła w życie w styczniu 2014 r. Umożliwia ona na mocy decyzji sądu cywilnego zastosowanie wobec takiej osoby - już po odbyciu przez nią kary więzienia - tzw. nadzoru prewencyjnego lub leczenia w utworzonym w Gostyninie ośrodku zamkniętym. Sąd orzeka o zastosowaniu nadzoru, jeżeli charakter stwierdzonych zaburzeń psychicznych wskazuje, że zachodzi "wysokie prawdopodobieństwo" popełnienia przestępstwa. Jeśli zaś istnieje "bardzo wysokie prawdopodobieństwo" przestępstwa, sąd umieszcza taką osobę w ośrodku.