Rzecznik Praw Obywatelskich Adam Bodnar w piśmie adresowanym do ministra zdrowia Konstantego Radziwiłła wskazał, że znane i szeroko komentowane są przypadki wpisywania na listę osób oczekujących na zabieg z terminem udzielenia świadczenia określonym nawet nie na kolejne lata, lecz kolejne dekady. - Występują bardzo liczne obszary wyraźnych deficytów, czego klasycznym już przykładem jest leczenie zaćmy - zasygnalizował RPO.

Rzecznik ocenił, że opiekę zdrowotną nad szczególnie chronionymi kategoriami pacjentów "należy doprowadzić do konstytucyjnego standardu". "Konstytucja statuuje obowiązek zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej dzieciom, kobietom ciężarnym, osobom niepełnosprawnym i osobom w podeszłym wieku. Funkcjonowanie polskiego systemu ochrony zdrowia nasuwa jednak istotne wątpliwości, czy władze publiczne wywiązują się należycie z tego postulatu" - uważa RPO.

Rzecznik podniósł, że aktualne pozostają problemy związane z brakiem gwarancji ciągłości opieki zdrowotnej nad noworodkiem po opuszczeniu szpitala, zasadami dostępu małoletnich powyżej 15. roku życia do świadczeń ginekologicznych i urologicznych, standardami opieki okołoporodowej czy opieki zdrowotnej osób starszych.

- Niewątpliwie, większej uwagi władz publicznych wymaga ochrona zdrowia psychicznego. Niepokój wzbudza zwłaszcza fakt, że Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2016-2020 wszedł w życie z blisko dziewięciomiesięcznym opóźnieniem, zaś ochrona zdrowia psychicznego jest w Polsce chronicznie niedofinansowana - napisał RPO.

Rzecznik podkreślił, że należy zagwarantować prawo do świadczeń dla bezdomnych i innych osób nieuzyskujących dochodu. "Choć obecnie funkcjonujący system powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego stwarza formalne możliwości objęcia tym ubezpieczeniem (i tym samym uzyskania prawa do świadczeń) znacznej części bezdomnych i innych osób nieuzyskujących dochodu, to jednak nie daje gwarancji uzyskania świadczeń" - uważa RPO.

Rzecznik Praw Obywatelskich wskazał, że jest adresatem licznych skarg pacjentów, których uprawnienia zostały naruszone. Niezałatwioną kwestią jest - jak zauważył - brak jednolitych standardów zapewnienia dzieciom tzw. opieki pielęgnacyjnej w szpitalach, czyli możliwości przebywania rodzica lub opiekuna małoletniego pacjenta z podopiecznym w szpitalu.

Zdaniem Rzecznika konieczne jest doprowadzenie do pełnej realizacji prawa pacjenta do wyrażenia świadomej zgody na zabieg, a realizacja prawa pacjenta do łagodzenia bólu wymaga monitoringu. "Niezbędne jest też uregulowanie dostępu do dokumentacji medycznej po śmierci pacjenta z należytym wyważeniem praw pacjenta i jego najbliższych" - uważa Rzecznik. Zmian - jak wskazał - wymaga również orzekanie o zdarzeniach medycznych. Rzecznik ocenił też, że pozasądowy mechanizm dochodzenia przez pacjentów roszczeń z tytułu zdarzeń medycznych w praktyce nie funkcjonuje.

- Odbywające się regularnie akcje protestacyjne przedstawicieli poszczególnych zawodów medycznych wyraźnie wskazują, że nieodzownym elementem poprawy systemu ochrony zdrowia powinny być zmiany w zakresie wykonywania zawodów medycznych i okołomedycznych - uważa RPO. Jak zaznaczył, nie ulega wątpliwości, że istotnym problemem ochrony zdrowia w Polsce jest niedobór personelu medycznego - w szczególności lekarzy i pielęgniarek, a także warunki pracy personelu. Zdaniem RPO, "palącymi kwestiami pozostaje ułatwienie dostępu lekarzy z zagranicy do udzielania świadczeń na terytorium RP oraz określenie norm czasu pracy lekarzy".

W opinii Rzecznika, "niezbędne jest zakończenie praktyki faktycznego ograniczania dostępu do świadczeń finansowanych ze środków publicznych na podstawie aktów wewnętrznych Narodowego Funduszu Zdrowia". RPO podkreśla, że należy zapewnić równy dostęp do poszczególnych świadczeń we wszystkich regionach kraju.

Zdaniem Rzecznika, należy też wprowadzić regulacje dotyczące standardu żywienia w szpitalach, gdyż ich obecny brak powoduje, że żywienie pacjentów, finansowane w ramach kontraktów zawieranych przez NFZ, stanowi potencjalne źródło oszczędności w poszukiwaniu zwiększenia kwoty na bezpośrednie działania medyczne.

- W związku z rozstrzygnięciem Trybunału Konstytucyjnego w sprawie klauzuli sumienia, aktualna pozostaje też kwestia zagwarantowania pacjentom realnej możliwości uzyskania świadczenia zdrowotnego, którego udzielenia lekarz odmówił - wskazał Rzecznik.

MZ ma 30 dni by odpowiedzieć RPO.

• PRAWA PACJENTA
• RPO