Jak przypomniano w uzasadnieniu, do zakresu działalności naukowej Instytutu, która jest jego podstawową działalnością, należy prowadzenie badań naukowych i prac rozwojowych, w szczególności w zakresie: higieny, fizjologii i patofizjologii pracy, higieny i patologii środowiskowej, toksykologii środowiskowej i przemysłowej, psychologii i socjologii oraz ergonomii pracy, epidemiologii chorób zawodowych i środowiskowych, zapobiegania i zwalczania chorób zawodowych 
i pochodzenia środowiskowego, szacowania ryzyka zdrowotnego związanego z narażeniem na czynniki szkodliwe w środowisku, a także przystosowywanie wyników badań naukowych 
i prac rozwojowych do potrzeb praktyki oraz wdrażanie tych wyników.

Instytut uczestniczył także w systemie ochrony zdrowia przez udzielanie świadczeń zdrowotnych w trybie stacjonarnym i ambulatoryjnym.

Placówka znajduje się w bardzo trudnej sytuacji finansowej. Od 2014 r. co roku wykazuje w rocznych sprawozdaniach finansowych stratę netto. Wcześniej, w latach 2010-2013, osiągała dodatnią rentowność, notując nieznaczne zyski. W ostatnich 5 latach sytuacja Instytutu uległa jednak znacznemu pogorszeniu (w 2018 r. strata w wysokości 3 096,3 tys. zł.)

Pogarszająca się z każdym rokiem sytuacja finansowa Instytutu znajdowała swoje odzwierciedlenie w wartości kapitału własnego, która w latach 2016-2019 zmniejszyła się 
z 2 342,1 tys. zł do - 19 721,9 tys. zł.

Powstawały również zaległości w regulowaniu zobowiązań, w związku z którymi ZUS i Urząd Skarbowy wszczęły egzekucje komornicze wobec Instytutu, co spowodowało, że konta bankowe Instytutu zostały zablokowane. Instytut regulował jedynie płatności, na które zgodę wyrażał organ egzekucyjny, tj. głównie wynagrodzenia pracowników, chociaż i te wypłacane były 
z opóźnieniem, a ostatnio w ogóle.

Od dnia 1 lipca 2019 r. Instytut nie prowadzi żadnego zakresu działalności. Działalność funkcjonującego w IMPiZŚ Regionalnego Ośrodka Ostrych Zatruć z Oddziałem Toksykologii Klinicznej, który zabezpieczał pod względem toksykologicznym mieszkańców regionu śląskiego, od czerwca 2019 r. jest kontynuowana przez Wojewódzki Szpital Specjalistyczny nr 5 im. Św. Barbary 
w Sosnowcu.

Więcej: rcl.gov.pl