• Od dawna mówimy, że ustawa o jakości w ochronie zdrowia powinna znaleźć się w naszym porządku prawnym - przypomina Bartłomiej Chmielowiec
• Wskazuje, że wprawdzie mamy akredytację realizowaną w placówkach medycznych przez Centrum Monitorowania Jakości, ale nie jest ona obowiązkowa
• W jednym ze szpitali, tzw. strefę czysta od brudnej oddzielono jedynie folią malarską przymocowaną cegłami. Tego chyba nie trzeba komentować - stwierdza Rzecznik Praw Pacjenta
• Jego zdaniem każdy szpital powinien obowiązkowo prowadzić rejestr i analizę zdarzeń niepożądanych

Wojciech Kuta: - Minister zdrowia Adam Niedzielski zapowiedział, że jeszcze w czerwcu przedstawi rządowi projekt ustawy o jakości i bezpieczeństwie w ochronie zdrowia. Jakie są Pana oczekiwania wobec tej  regulacji?

Bartłomiej Chmielowiec, Rzecznik Praw Pacjenta: - Największą bolączką naszego sytemu ochrony zdrowia są problemy z dostępnością do wielu świadczeń. Jednak drugim - najważniejszym wyzwaniem - także z perspektywy Rzecznika Praw Pacjenta - jest kwestia jakości i bezpieczeństwa w placówkach, a szczególnie w szpitalach. Pamiętajmy, że w czasie hospitalizacji szpital staje się niejako naszym drugim domem, w którym jemy, śpimy oraz, oczywiście, jesteśmy leczeni.

Jakość i bezpieczeństwo procesu diagnostyczno-terapeutycznego są związane ze wszystkimi prawami pacjenta, takimi jak m.in. prawo do świadczeń zdrowotnych udzielanych zgodnie z aktualną wiedzą medyczną czy prawo do informacji i wyrażania przez pacjenta zgody np. na wykonanie określonego zabiegu.

Od dawna mówimy o tym, że ustawa o jakości i bezpieczeństwie w ochronie zdrowia powinna znaleźć się w naszym porządku prawnym. Oczekuję od takiej regulacji, że będzie zawierała kilka bardzo ważnych elementów. Po pierwsze powinna wskazywać zasady sprawdzania wszystkich szpitali pod względem spełniania kryteriów jakościowych. Ten aspekt kontrolny jest niesłychanie istotny.

Oczywiście mamy akredytację realizowaną w placówkach przez Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia, jednak nie jest ona obowiązkowa i obejmuje tylko część jednostek. Poza tym, po wydaniu tej akredytacji nie następuje jej permanentne ewaluowanie oraz weryfikacja sposobu wdrażania wymogów akredytacyjnych.

Chodzi więc o stworzenie i konsekwentne wprowadzenie systemu, w którym placówki medyczne, przede wszystkim szpitale, obowiązkowo zostałyby objęte procesem akredytacyjnym. Otrzymanie certyfikatu wymagałoby bezwzględnego spełnienia szczegółowych kryteriów.

WK: - Czy te kryteria powinny dotyczyć przede wszystkim kwestii medycznych czy także organizacyjno-zarządczych?

BC: - Nie jest tajemnicą - co brutalnie zweryfikowała pandemia COVID-19 - że są placówki, w których sposób zarządzania, organizacja pracy, wyposażenie, pozostawiają naprawdę wiele do życzenia. Niestety, potwierdzają to sygnały, które docierały i nadal trafiają do Biura Rzecznika Praw Pacjenta. Przykład: już po roku trwania pandemii, w jednym ze szpitali, tzw. strefa czysta od strefy brudnej została oddzielona jedynie folią malarską przymocowaną cegłami. Tego chyba nie trzeba komentować.

Dlatego tak ważna jest obligatoryjność wdrażania, a następnie regularnego sprawdzania wskaźników certyfikacyjnych we wszystkich szpitalach.

WK: - W czym powinna wyrażać się obligatoryjność systemu certyfikacji szpitali?

BC: - Z jednej strony należy wyraźnie wyznaczyć granicę - jeżeli szpital nie spełni w określonym czasie jasno sprecyzowanych kryteriów certyfikacyjnych, nie będzie mógł liczyć na finansowanie ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia. Z drugiej strony placówki spełniające najwyższe wymogi jakościowe mogłyby liczyć na pewne gratyfikacje. Kluczowe jest to, by wspomniane kryteria certyfikacyjne nie widniały jedynie na papierze, tylko były rzeczywiście wdrażane i przestrzegane.

Jeżeli szpital nie spełni w określonym czasie jasno sprecyzowanych kryteriów certyfikacyjnych, nie będzie mógł liczyć na finansowanie ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia. Z drugiej strony placówki spełniające najwyższe wymogi jakościowe mogłyby liczyć na pewne gratyfikacje - mówi Rzecznik Praw Pacjenta.

Odpowiadając na wcześniejsze pytanie - zgodnie z zapowiedziami Pana Ministra Adama Niedzielskiego, oczekiwałbym także, by jakość w ochronie zdrowia nie sprowadzała się tylko do kwestii klinicznych - w tym wskaźników powikłań, zakażeń wewnątrzszpitalnych, reoperacji czy rehospitalizacji.

Jakość zaczyna się już od samego przyjęcia czy rejestracji w placówce. Mamy sygnały - i określę to w eufemistyczny sposób - że już na tym początkowym etapie pacjenci nierzadko traktowani są niezbyt empatycznie. Odpowiednie informowanie pacjenta, prowadzenie go przez system, wyjaśnianie wątpliwości dotyczących procesów terapeutycznych to elementy tak samo istotne jak sam proces leczenia.

WK: - Ustawa o jakości i bezpieczeństwie w ochronie zdrowia ma również wprowadzać system rejestrowania i monitorowania zdarzeń niepożądanych. Jego wdrożenie także powinno być obowiązkowe dla szpitali?

BC: - Wierzę, że taki system wreszcie powstanie. O tym, że wiele w tym zakresie można już teraz zmienić, także przez oddolne działania, świadczy aktywność Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego w Gdańsku, który samodzielnie wprowadził rejestr zdarzeń niepożądanych - mimo że nadal nie ma zwolnienia z odpowiedzialności karnej dla personelu zgłaszającego takie zdarzenia.

Uważam, że - podobnie jak certyfikację szpitali - również prowadzenie rejestru i analizowanie zdarzeń niepożądanych należy wdrożyć obligatoryjnie. W każdej placówce powinna być osoba odpowiedzialna za bezpieczeństwo i jakość. Jej zadaniem byłoby kierowanie całym procesem analizowania przyczyn zdarzeń niepożądanych, prowadzącym do wdrożenia rozwiązań zapobiegających podobnym sytuacjom w przyszłości.

Przypomnę, że także przed pandemią mieliśmy wiele przypadków dotyczących działania szpitalnych oddziałów ratunkowych, np. w woj. śląskim, gdzie zawiodła koordynacja i brak właściwego obiegu informacji o wolnych miejscach w szpitalu.

WK: - Obowiązkowe rejestrowanie i monitorowanie zdarzeń niepożądanych stanie się ważnym krokiem w kierunku budowania w Polsce modelu no-fault?

BC: - Model no-fault rozumiem szeroko, ponieważ nie wiążę go jedynie z samą wypłatą odszkodowań. Dla mnie ten model składa się między innymi ze zgłaszania zdarzeń niepożądanych przez personel medyczny - również w formie zanonimizowanej, w taki sposób, aby pracownicy nie obawiali się odpowiedzialności karnej. Oczywiście jest kwestią dyskusyjną, czy w każdej sytuacji personel powinien być zwolniony z odpowiedzialności, bo nie może być tak, że np. umyślne czy działanie czy też rażące niedbalstwo będzie „podciągane” pod ten system.

W kontekście budowania systemu no-fault kolejną kwestią, którą należy uregulować, jest nowy, zdecydowanie bardziej przyjazny pacjentowi model wypłaty zadośćuczynienia. To bardzo ważne, gdyż zdarzenia niepożądane były, są i będą.

Jednak obecnie funkcjonujący w Polsce system oparty na wojewódzkich komisjach ds. orzekania o zdarzeniach medycznych - który w założeniach miał stać się zalążkiem systemu no-fault - z wielu powodów zupełnie się nie sprawdził. Jest długotrwały, nieefektywny, a na końcu pacjenci i tak muszą dochodzić swoich roszczeń na drodze cywilnej lub karnej. To jest złe rozwiązanie, generujące po stronie osób poszkodowanych duże koszty, trudy i ryzyka. Choć do sądu idą tylko najbardziej zdeterminowani pacjenci, to i tak w większości spraw zapadają niekorzystne dla nich rozstrzygnięcia.

Nikt na świecie nie wymyślił dotąd lepszego, bardziej cywilizowanego sposobu złagodzenia, zrekompensowania krzywdy pacjenta, jak wypłacenie zadośćuczynienia, które ma pomóc pacjentowi w dostosowaniu się do nowych warunków funkcjonowania.

Rzecznik Praw Pacjenta prowadzi obecnie blisko 80 postępowań cywilnych w sprawach o wypłacenie zadośćuczynienia pacjentom. Mamy ogromne doświadczenie. Jesteśmy instytucją przygotowaną - zarówno pod kątem posiadanych kadr, jak i realizowanych procedur - do tego, by w ramach modelu no-fault zająć się współtworzeniem nowego system rekompensowania szkód związanych ze zdarzeniami niepożądanymi w placówkach medycznych.

 

Z kim rozmawialiśmy

Bartłomiej Chmielowiec jest absolwentem Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Ukończył także studia podyplomowe na kierunku rachunkowość na Wydziale Zarządzania i Informatyki Uniwersytetu Ekonomicznego im. Oskara Langego we Wrocławiu. Jest radcą prawnym wpisanym na listę Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie.

Doświadczenie zdobywał m.in. w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów jako radca szefa KPRM, a później koordynator zespołu ds. gospodarczych w Departamencie Komitetu Stałego Rady Ministrów. Przez wiele lat pracował na stanowisku Głównego Specjalisty w Wydziale Prawnym Biura Rzecznika Finansowego (wcześniej Rzecznika Ubezpieczonych). Następnie objął stanowisko dyrektora Zarządu Zasobów Mieszkaniowych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. Od 30 października 2017 r. jest Rzecznikiem Praw Pacjenta.

Autor licznych publikacji naukowych oraz popularno-naukowych z zakresu prawa cywilnego, odszkodowawczego i ubezpieczeniowego.

***

Bartłomiej Chmielowiec będzie jednym z prelegentów  VI Kongresu Wyzwań Zdrowotnych (Health Challenges Congress - HCC, Katowice, 14-16 czerwca 2021 r.). Rzecznik Praw Pacjenta weźmie udział w poniższych sesjach:

• Sesja Inauguracyjna: System ochrony zdrowia w Polsce – czy zdał najtrudniejszy egzamin? Co przyniesie przyszłość? (14 czerwca, godz. 9:30-12:00)
• Szczepienia, czyli po pierwsze skuteczna profilaktyka (14 czerwca, godz. 12:30-14:00)
• Bezpieczeństwo pacjenta, lekarza i szpitala (15 czerwca, godz. 15:30-17:00)

Trwa rejestracja na VI Kongres Wyzwań Zdrowotnych. O kluczowych dla polskiej ochrony zdrowia zagadnieniach rozmawiać będziemy podczas 40 sesji w gronie ok. 300 prelegentów.

Program całego Kongresu i rejestracja: hccongress.pl

14 i 15 czerwca br. wydarzenie odbędzie się w hybrydowej formule (stacjonarnie i online). 16 czerwca debaty przeprowadzone zostaną wyłącznie online.

Transmisje online wszystkich kongresowych debat, wykładów i prezentacji dostępne będą na stronie internetowej wydarzenia hccongress.pl. Relacje z kongresowych wydarzeń zamieszczane będą także w portalu rynekzdrowia.pl.

Materiał chroniony prawem autorskim - zasady przedruków określa regulamin.

• SZPITALE
• PRAWA PACJENTA
• RZECZNIK PRAW PACJENTA
• AKREDYTACJA SZPITALI
• JAKOŚĆ LECZENIA
• BARTŁOMIEJ CHMIELOWIEC