Projekt "Koncepcji polityki przeciwdziałania negatywnym zmianom demograficznym, depopulacji i starzeniu się społeczeństwa w województwie śląskim" będzie konsultowany do 12 lipca br. Prace nad tym dokumentem rozpoczęły się w lutym ub. roku.

Poza analizą obecnej sytuacji demograficznej woj. śląskiego "Koncepcja" wskazuje na obszary wymagające wsparcia; określa też kierunki działań mających przeciwdziałać depopulacji.

Pośród kierunków działań społecznych kierowanych do rodzin projekt proponuje m.in. wsparcie usług w zakresie diagnozowania i leczenia niepłodności, programy profilaktyczne i zdrowotne dla matek i dzieci, wsparcie dostępu do usług kulturalnych, rekreacyjnych i sportowych czy rozwój sektora ekonomii społecznej.

 Wśród obszarów działań, których odbiorcami mają być dzieci i młodzież projekt wymienia: poprawę dostępności i jakości opieki zdrowotnej, wzbogacanie i uatrakcyjnianie oferty pozalekcyjnej, aktywizację społeczną młodzieży, atrakcyjne kierunki kształcenia na uczelniach wyższych, rozwój szkolnictwa zawodowego, budowanie postaw przedsiębiorczych i innowacyjnych, a także tworzenie aktywujących miejsc i przestrzeni.

Z kolei pomysły działań kierowanych do osób starszych mają wiązać się m.in. z poprawą dostępu do usług zdrowotnych i opiekuńczych, rozwojem wolontariatu i kompetencji seniorów, promocją zatrudnienia osób starszych, a także dostosowywanie, mieszkań, obiektów i urządzeń do potrzeb osób starszych.

Urząd marszałkowski wskazuje, że wyzwania związane ze zmniejszającą się w woj. śląskim liczbą ludności są następstwem zarówno niekorzystnych ruchów migracyjnych, jak i niekorzystnego ruchu naturalnego ludności. Prognozy demograficzne przygotowywane przez Główny Urząd Statystyczny ostrzegają, że tendencje te będą pogłębiały się, co w perspektywie kilkunastu lat może skutkować licznymi problemami społecznymi i gospodarczymi.

Najwięcej osób woj. śląskim mieszkało na przełomie lat 80. i 90. XX wieku (w 1988 r. było to prawie 5 mln osób). Od 2000 r. liczba mieszkańców woj. śląskiego systematycznie spada i dziś - zgodnie z danymi GUS - wynosi 4,56 mln (51,8 proc. kobiet i 48,2 proc. mężczyzn).

Śląskie jest, po Mazowieckiem, na drugim miejscu w kraju, jeśli chodzi o liczbę ludności (12 proc.), ale pod względem przyrostu naturalnego - dopiero na 13. Towarzyszy temu starzenie się społeczeństwa. Mediana wieku w regionie wynosi obecnie 41 lat; za 30 lat wyniesie już 53 lata.

Wynika to m.in. z ubytku naturalnego, czyli przewagi zgonów nad urodzeniami. O ile np. w latach 1950-1959 r. w regionie rocznie przybywało nawet 500 tys. osób, w ostatnich latach ubywało z niego po kilkadziesiąt tysięcy osób.

Przyrost naturalny w woj. śląskim maleje od lat 80. Podobnie jak w całym kraju - wydłużanie czasu życia obniżało poziom zgonów; jednocześnie towarzyszył temu spadek dzietności. Z wejściem pokolenia wyżu lat 70. i 80. na mocno zmieniający się w woj. śląskim i kurczący rynek pracy lat 90. wiązał się natomiast odpływ części mieszkańców, w tym młodzieży, za granicę.

To druga główna przyczyna wyludniania się woj. śląskiego. Saldo migracji w regionie zmieniło się na niekorzystne już w 1993 r., a za granicę wyjechało szacunkowo między 250 tys. a 350 tys. osób (na emigrację ekonomiczną decyduje się także wiele kobiet, które później rodzą dzieci gdzie indziej).

Wyludniają się przede wszystkim największe miasta regionu. Zgodnie z danymi z badań naukowców Uniwersytetu Śląskiego spośród 750 tys. osób, które w latach 1999-2012 opuściły miasta, 60 proc. przeniosło się na wieś w obrębie regionu, jednak ponad 150 tys. odpłynęło poza województwo. Proces ten postępuje, jedynie na południu regionu zaobserwowano niewielki wzrost zaludnienia.

W lutym br. Rządowa Rada Ludnościowa zorganizowała w Katowicach konferencję "Sytuacja demograficzna woj. śląskiego jako wyzwanie dla polityki społecznej i gospodarczej". Według przedstawionej wówczas prognozy spadek ludności woj. śląskiego stanie się szczególnie zauważalny po 2020 r., a w 2050 r. region będzie liczył 3,68 mln mieszkańców (900 tys. mniej niż teraz).

Po pewnych wzrostach notowanych w latach 2006-2009 w latach 2010-2014 liczba urodzeń spadała; wskaźnik urodzeń w regionie wynosi obecnie minus 1,9 na tysiąc mieszkańców. Zgodnie z szacunkami w 2020 r. przyrost naturalny na tysiąc mieszkańców wyniesie minus 3, a w 2050 - minus 6,4.

Uwagi i opinie do umieszczonego na stronach rzędu marszałkowskiego projektu "Koncepcji polityki przeciwdziałania negatywnym zmianom demograficznym" należy kierować do 12 lipca br. na specjalnym formularzu na adres mailowy: rcas@slaskie.pl lub pisemnie - do wydziału rozwoju regionalnego urzędu.

• DEMOGRAFIA
• DZIETNOŚĆ