Badanie sytuacji tzw. WZT-ów było realizowane od maja do października 2014 r.; raport przygotowano na zlecenie PFRON.

Wynika z niego, że do końca 2013 r. w Polsce utworzono 684 warsztaty terapii zajęciowej, uczęszczało do nich 24 tys. 871 osób niepełnosprawnych. Największa oferta jest w woj. lubelskim, małopolskim, podlaskim, świętokrzyskim, wielkopolskim oraz podkarpackim. W skali całego kraju, bez WTZ pozostaje 25 powiatów, najwięcej z woj. mazowieckiego i dolnośląskiego.

Mimo rosnącej liczby WTZ-ów nie zmniejsza się zainteresowanie tą formą aktywizacji osób z niepełnosprawnościami. Mniej więcej co czwarty warsztat boryka się z dużą liczbą oczekujących. Autorzy raportu szacują, że oczekujący na miejsce w skali kraju to ponad 3,5 tys. osób, a średni czas oczekiwania wynosi ponad 8 miesięcy.

Badanie pokazało, że tam, gdzie warsztat jest jedyną lub jedną z nielicznych instytucji wsparcia dla niepełnosprawnych dorosłych, zainteresowanie dostępem do niego jest bardzo duże i w praktyce niemożliwe do zaspokojenia przy obecnym poziomie rotacji i dostępnego wsparcia.

Niewielka rotacja uczestników WTZ-ów jest jednym z problemów wskazanych w raporcie. Regułą jest przedłużenie czasu uczestnictwa w warsztatach - średnio to 7 lat i 8,5 miesiąca, choć zgodnie z założeniami powinny to być maksymalnie 3 lata.

Większość działających w Polsce warsztatów (57 proc.) nie ma jednej dominującej ze względu na rodzaj niepełnosprawności grupy. Wśród tych, które ukierunkowują się na konkretnych uczestników, 40 proc. skupia się na osobach z niepełnosprawnością intelektualną.

Ponad połowa uczestników WTZ-ów to osoby cierpiące na niepełnosprawność sprzężoną (55 proc.), mężczyźni (55 proc.), w wieku ok. 33 lat, z wykształceniem specjalnym, bez wyuczonego zawodu. Zdecydowana większość z nich mieszka z rodzinami lub opiekunami prawnymi (89 proc.).

Autorzy badania wskazują, że od lat spada liczba WTZ-ów skierowanych do osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności oraz osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności na rzecz osób ze stopniem umiarkowanym.

W myśl przepisów WTZ powinien zapewnić pobyt uczestnikom przez nie więcej niż 7 godzin w ciągu dnia, w tym udział w zajęciach, tzw. pracowniach. W większości placówek była to jedna pracownia przez cały rok, oferowano też zajęcia dodatkowe, koła zainteresowań. Połowa badanych placówek (52 proc.) prowadziła je regularnie.