• Przypomnijmy: RPO zaznaczył, że stale rośnie zapotrzebowanie na usługi asystentów osób z niepełnosprawnościami
• Do Rzecznika napływały skargi i doniesienia, z których wynikało, że asystentami nie mogą zostać członkowie rodzin osób niepełnosprawnych
• Odpowiedzi Rzecznikowi udzielił Paweł Wdówik, pełnomocnik rządu ds. osób niepełnosprawnych który wyjaśnił, że "osoba z niepełnosprawnością może być uzależniona od członka rodziny, a to może obniżać jakość usługi"
• Sekretarz dodał także, że od asystentów wymaga się doświadczenia i wykształcenia, aby chronić uczestnika programu przed nieefektywnym świadczeniem usługi

Skargi do RPO w związku z programem

Przypomnijmy:  do biura Rzecznika Praw Obywatelskich napływały skargi dotyczące zasad programu "Asystent osobisty osoby niepełnosprawnej" w edycji 2022. Osoby skarżące wyjaśniały w swoich wiadomościach, że z kręgu potencjalnych asystentów zostały wykluczone osoby najbliższe, choć są one znane wnioskującym oraz wzbudzają ich zaufanie.

Rzecznik ze względu na liczne wątpliwości, zwrócił się z prośbą o odpowiedź na pytanie, z jakich powodów członkowie rodziny zostali wykluczeni z grona kandydatów na asystentów oraz w jaki sposób ustalono zakres pojęcia „członka rodziny”.

Paweł Wdówik, pełnomocnik rządu do spraw osób niepełnosprawnych wyjaśnił w odpowiedzi, że zgodnie z zapisami Strategii na rzecz Osób z Niepełnosprawnościami 2021-2030 osoba z niepełnosprawnością będzie miała zapewniony wybór asystenta osobistego według swojej preferencji przez wskazanie własnego asystenta, ewentualnie wybór spośród kilku kandydatów.

Wymogi dotyczące asystentów dla osób niepełnosprawnych

- Mając na uwadze zapisy Strategii na rzecz Osób z Niepełnosprawnościami 2021- 2030 oraz wymogi Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, wprowadzono w ramach Programu resortowego Ministra Rodziny i Polityki Społecznej pn. "Asystent osobisty osoby niepełnosprawnej" – edycja 2022 zapisy umożliwiające zatrudnienie asystentów wskazanych przez uczestników Programu. Jednocześnie w jego treści wprowadzono kilka obostrzeń i ograniczeń, których celem było zapewnienie realizacji usługi w sposób jak najbardziej skuteczny i profesjonalny przez osoby odpowiednio przygotowane – wyjaśnił Paweł Wdówik.

Pełnomocnik rządu wskazał jednocześnie, że w przepisach programu szczegółowo wyjaśniono, iż katalog osób, które nie mogą pełnić funkcji asystenta, jest zamknięty. W ocenie Wdówika przyjęta definicja członka rodziny na potrzeby programu jest precyzyjna i nie wymaga dalszych zabiegów interpretacyjnych.

- Informuję, że Program "Asystent osobisty osoby niepełnosprawnej" – edycja 2022, zawiera w swoich zasadach zapis w dziale V ust. 11 pkt 7, iż kosztem niekwalifikowanym zadania (w przypadku jednostek samorządu terytorialnego − wydatkami) są usługi asystenta świadczone przez członków rodziny, opiekunów prawnych lub osoby faktycznie zamieszkujące razem z uczestnikiem Programu – czytamy.

Tym samym podkreślono, że zapis ten należy rozumieć jako wskazujący osoby, które nie mogą pełnić funkcji asystenta, m.in. rodziców i dzieci, rodzeństwo, etc.

Członkowie rodziny nie są rekomendowani

Co ważne, Wdówik w odpowiedzi zaznaczył, że została przeprowadzona analiza rozwiązań w innych krajach, związana z dopuszczaniem członków rodzin do usług asystentów. Jak wspomniał, w wielu krajach europejskich nie jest to rozwiązanie rekomendowane, a czasami powinno być stosowane jedynie w wyjątkowych sytuacjach.

Wśród argumentów przeciw wskazuje się, że osoba z niepełnosprawnością może być uzależniona od opiekuna/członka rodziny co może powodować obniżenie jakości świadczonej usługi czy też, że opiekun/członek rodziny nie powinien otrzymywać pieniędzy za asystencję zwłaszcza gdy pobiera świadczenia w związku z opieką nad tą osobą – czytamy.

 Pełnomocnik rządu podkreślił, że cały czas trwa proces projektowania ustawy o asystencji osobistej osób z niepełnosprawnościami.

Materiał chroniony prawem autorskim - zasady przedruków określa regulamin.

• NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ
• RPO