• W lipcu br. Główny Urząd Statystyczny opublikował raport ‘’Trwanie życia w 2020 roku’’. Zawiera on dane dotyczące trwania życia i umieralności ludności Polski
• Przyczyny zgonów podzielono na pięć grup, decydujących w największym stopniu o długości trwania życia
• W Polsce głównymi przyczynami zgonów są choroby układu krążenia, nowotwory oraz choroby układu oddechowego - to aż 73% wszystkich zgonów
• Na choroby układu krążenia znacznie częściej umierają mieszkańcy wsi. Oni również częściej ulegają wypadkom, urazom i zatruciom
• Wśród ludności miejskiej natomiast występuje większa umieralność z powodu chorób nowotworowych oraz chorób układu trawiennego
• Najwyższą umieralność w 2020 r. odnotowano w województwach łódzkim i lubuskim, najniższą w Podkarpackim, Małopolskim i Podlaskim  

Jak podaje Główny Urząd Statystyczny, od 1990 do 2019 r. poziom natężenia zgonów - mimo okresowych wahań - na przestrzeni ostatnich trzydziestu lat wskazywał tendencję malejącą. Jednak w 2020 r. Covid-19 spowodował nastąpił znaczący przyrost natężenia zgonów.

W czołówce wciąż choroby układy krążenia

W Polsce głównymi przyczynami zgonów są choroby układu krążenia, nowotwory oraz choroby układu oddechowego. W 2019 r. były one odpowiedzialne za prawie 73% wszystkich zgonów.

Choroby układu krążenia odpowiadają za prawie 40 proc. zgonów. Jak wskazuje GUS, począwszy od 1992 r. udział chorób układu krążenia w ogólnej liczbie zgonów obniżył się z poziomu 52% do aktualnego.

Wpłynęła na to głównie redukcja czynników ryzyka: obniżenie średniego stężenia cholesterolu całkowitego we krwi, mniejsza powszechność palenia wśród mężczyzn, zmniejszenie się średnich wartości ciśnienia tętniczego wśród kobiet oraz postępowi w zakresie terapii kardiologicznej .

Z danych Urzędy wynika, że 2019 r. standaryzowany współczynnik zgonów z powodu chorób układu krążenia wynosił 330 osób na 100 tys. ludności - o około 25% mniej niż w 2000 r. - mimo to intensywność zgonów w wyniku tych chorób nadal jest bardzo wysoka.

Z powodu chorób układu krążenia umiera więcej mężczyzn niż kobiet

Współczynnik zgonów z powodu chorób układu krążenia wśród mężczyzn w wieku poniżej 45 lat jest ponad 3,7 razy wyższy niż wśród kobiet w tym wieku. Podobnie ta relacja kształtuje się w grupie osób w wieku 45-59 lat, przy czym wartość tego współczynnika jest prawie 20 razy wyższa niż wśród osób młodszych. Po wyraźnym - w dekadzie lat 80. - wzroście natężenia zgonów z tej przyczyny u mężczyzn w wieku 45-59 lat, lata dziewięćdziesiąte zapoczątkowały jego spadek.

Poziom natężenia zgonów kobiet z powodu chorób układu krążenia w tej samej grupie wieku przez szereg lat nie zmieniał się w znaczący sposób i dopiero - począwszy od 1992 r. - zaczął się systematycznie obniżać.

Choroby układu krążenia są, obok nowotworów, jedną z najczęstszych przyczyn zgonów wśród mężczyzn i kobiet w wieku 45-59 lat, a dla osób powyżej 60 roku życia najczęstszą. W starszym wieku natężenie zgonów z tego powodu wśród mężczyzn jest niewiele większe niż kobiet, podczas gdy w młodszych grupach wieku umieralność mężczyzn w sposób znaczący przewyższa poziom umieralności kobiet.

Choroby nowotworowe odpowiadają za jedną czwartą zgonów

Kolejna częsta przyczyna występowania zgonów to choroby nowotworowe - w 2019 r. stanowiły 26,5% wszystkich zgonów. W latach 1980-2001 w Polsce obserwowano stały wzrost poziomu natężenia zgonów z powodu nowotworów.

Początek nowego stulecia przyniósł zmianę tej niekorzystnej tendencji. Sytuacja ta jest skutkiem spadku natężenia zgonów z powodu nowotworów w wieku do 44 lat. W ostatnim trzydziestoleciu współczynnik zgonów zarówno mężczyzn, jak i kobiet w tym wieku zmniejszył się dwukrotnie. Poziom natężenia zgonów osób w wieku 0-44 lata jest kilkanaście razy niższy niż notowany wśród osób w wieku 45-59 lat.

Choroby układu oddechowego a zgony

W 2019 r. choroby układu oddechowego stanowiły 6,6% wszystkich zgonów w Polsce. Po trwającym przez szereg lat spadku umieralności z powodu tych chorób, od 2015 r. natężenie zgonów utrzymuje się na zbliżonym poziomie. Dla osób w wieku 60 lat i więcej częstość występowania zgonów w następstwie chorób układu oddechowego jest blisko 9-krotnie wyższa niż dla tych w wieku 44–59 lat w przypadku mężczyzn oraz 13-krotnie wyższa w przypadku kobiet.

Zgony z powodu chorób układu trawiennego

Podobny przebieg zmian - choć na nieco niższym poziomie - zanotowano w natężeniu zgonów z powodu chorób układu trawiennego. W pierwszej połowie lat 80. standaryzowany współczynnik zgonów z tej przyczyny wynosił 38-39 na 100 tys. ludności, w okresie kolejnych dziesięciu lat obniżył się do 35-36, po czym nastąpił ponowny jego wzrost do 38-39 zgonów na 100 tys. ludności w latach 2004-2008. W 2019 r. wartość tego wskaźnika wyniosła 40.

Zgony z przyczyn zewnętrznych - wypadków i urazów - to 4,9%

Zgony spowodowane przyczynami zewnętrznymi - głównie wypadkami i urazami- stanowią 4,9% wszystkich zgonów. Korzystna tendencja obniżania się poziomu umieralności z tego powodu nieznacznie wyhamowała jeszcze w 2018 r. Standaryzowany współczynnik zgonów wynosił w 2019 r. 49 na 100 tys. ludności i stanowił jedynie 55,7% maksymalnej wartości tego współczynnika obserwowanej w 1991 r. - 88 zgonów na 100 tys. ludności.

Co ciekawe czynniki zewnętrzne są najczęstszą przyczyną zgonów w wieku poniżej 45 lat. W 2019 r. stanowiły one prawie 40% wszystkich zgonów mężczyzn w tym wieku. Poziom natężenia zgonów mężczyzn w tej grupie jest ponad pięciokrotnie wyższy niż kobiet.

Czytaj też: Długość życia mężczyzny i kobiety dzieli przepaść. Epidemia Covid-19 pogłębiła różnicę

Mężczyźni w wieku 45-59 lat również znacznie częściej (ponad sześciokrotnie) niż kobiety umierają z powodu wypadków i urazów, natomiast w wieku powyżej 60 lat ponad dwukrotnie częściej. Wraz z wiekiem spada udział procentowy zgonów z powodu przyczyn zewnętrznych. Wśród osób powyżej 60 lat wynosił on 5,3% u mężczyzn i 2% u kobiet.

Największą umieralność w 2020 r. miały Łódzkie i Lubuskie

Z raportu wynika, że standaryzowane współczynniki zgonów w 2020 r. w województwach łódzkim i lubuskim wynosiły odpowiednio 1347 i 1327 na 100 tys. osób. Niskie natężenie zgonów - w porównaniu z innymi rejonami kraju - notowane jest w województwach podkarpackim (1170 osoby), małopolskim (1171) i podlaskim (1173).

W 2020 r. we wszystkich województwach natężenie zgonów było wyższe na wsi niż w miastach. Największą różnicę zarejestrowano w województwach pomorskim oraz mazowieckim (odpowiednio 218 i 215 więcej zgonów na 100 tys. ludności), a najmniejszą w kujawsko-pomorskim (36 więcej zgonów na 100 tys. ludności).

Jak podaje GUS, na choroby układu krążenia znacznie częściej umierają mieszkańcy wsi. Oni również częściej ulegają wypadkom, urazom i zatruciom. Wśród ludności miejskiej natomiast występuje większa umieralność z powodu chorób nowotworowych oraz chorób układu trawiennego.

Umieralność wg przyczyn i województw

Zgony z powodu chorób układu krążenia

Najwyższy poziom umieralności z powodu chorób układu krążenia notowano w Świętokrzyskim - to 513 zgonów na 100 tys. osób. Wskaźnik ten jest o 54% większy niż w Mazowieckim, w którym notowano najniższy poziom umieralności (333 zgony). Na terenach wiejskich we wszystkich województwach natężenie zgonów w następstwie chorób układu krążenia było wyższe niż w miastach.

Zgony z powodu nowotworów

Największym natężeniem zgonów z powodu nowotworów charakteryzowały się Kujawsko-Pomorskie, Warmińsko-Mazurskie oraz Wielkopolskie.  Najniższy poziom umieralności odnotowano w Lubelskim (243 osoby). W większości województw wyższe natężenie zgonów, których przyczyną były choroby nowotworowe, rejestrowano na wsi. Największa notowana różnica charakteryzowała województwo śląskie (o 36 zgonów więcej w miastach) oraz zachodniopomorskie (o 29 zgonów więcej na wsi).

Zgony z powodu przyczyn zewnętrznych

Największe natężenie zgonów spowodowanych przyczynami zewnętrznymi zanotowano w Łódzkim i Podlaskim, odpowiednio 61 i 58 osób na 100 tys. ludności. Najmniejsze w małopolskim, wartość standaryzowanego współczynnika wyniosła 41

Zgony z powodu chorób układu oddechowego

Najniższy poziom umieralności z powodu chorób układu oddechowego występował w Świętokrzyskim i Lubelskim - po 41 zgonów na 100 tys. osób. Najwyższą umieralność odnotowano natomiast w Warmińsko-Mazurskim (89) oraz Łódzkim (93).

Zgony z powodu chorób układu trawiennego

Największe natężenie zgonów z powodu chorób układu trawiennego zaobserwowano w Łódzkim oraz Śląskim - 61 oraz 59 zgonów na 100 tys. osób. Najniższe - w Lubelskim i Świętokrzyskim (po 26).

 

 

Materiał chroniony prawem autorskim - zasady przedruków określa regulamin.

• GUS
• RAPORT GUS
• PRZYCZYNY ZGONÓW
• ZGONY W POLSCE