- Twierdzi się, że ojcem nowożytnej medycyny jest Kartezjusz, a może okazać się, że ta medycyna ma więcej ojców - w tym Willisa właśnie. Przyjrzę się, jak jego filozofia wyglądała w odniesieniu do człowieka - jak tłumaczył, że ludzie są zdrowi czy chorzy. Co mówił w książkach filozoficznych, a co w biologicznych; i najciekawsze: czy złoży się to w jedną całość, czy jego biologiczne myślenie jednak wygrywało - zapowiada Marcin Leszczyński z Instytutu Filozofii Uniwersytetu Łódzkiego, który śledzi wzajemne zależności filozofii i medycyny.

Jak dodaje, XVII-wieczny myśliciel był jednym z najważniejszych lekarzy nowożytności, twórcą neurologii z "zacięciem filozoficznym". Jako pierwszy trafnie opisał odruch bezwarunkowy.

Związki medycyny i filozofii kojarzyły się wówczas z Kartezjuszem. Uważał on, że ludzkie ciała to „automaty”, a wszelkie inne organizmy traktował jako układy mechaniczne. Równolegle rozwijała się druga koncepcja, witalizm, w który wpisywały się poglądy Thomasa Willisa. Główne założenia nurtu, to rozumienie ciała nie tylko jako zlepka różnych substancji chemicznych, ale przede wszystkim - posiadającego "duszę materialną". Willis chciał "oddać" ludziom wolność w postaci duszy materialnej.

- Jego poglądy mogą stanowić świadectwo epoki i brytyjskiego środowiska naukowego. Są też niewątpliwie ważnym punktem odniesienia dla wielu myślicieli i lekarzy-praktyków europejskich kolejnych epok. Ta, zapoczątkowana przez Kartezjusza i Thomasa Willisa, dyskusja jest kontynuowana w zmienionej formie przez współczesnych naukowców - tłumaczy Leszczyński.

Podkreśla, że Thomas Willis miał bardzo oryginalne spojrzenie na to, czym jest organizm, właśnie dzięki pojęciu "duszy materialnej". Został jednak zapomniany, na tle epoki podkreślano dokonania innych myślicieli - Kartezjusza czy Williama Harveya, który opisał działanie układu krwionośnego. Willisa, tak jak wielu myślicieli w XVII w., interesowały relacje mózg-ciało, ciało-mózg.

- Filozofia medycyny jest dość nowym, poczytnym nurtem badań filozoficznych, związanych z pewnymi aspektami medycyny i próbą odpowiedzi na pytanie - do czego dąży medycyna, czym może się stać - mówi naukowiec. Efektem jego pracy ma być monografia o podstawach filozoficznych prac Willisa, razem z tłumaczeniem jego tekstów. Projekt "Witalizm w nowożytnej filozofii medycyny - Thomas Willis i dusza materialna" realizowany jest ze środków NCN.

Karolina Duszczyk

Czytaj: naukawpolsce.pap.pl

• HISTORIA MEDYCYNY