Jak zauważa Anna Makowska, mobbing przebiega kilkuetapowo - jego pierwszych symptomów z reguły nikt nie jest w stanie zauważyć, a tym bardziej zdiagnozować - i to bez względu na stan wiedzy.

- Mobber działa bardzo drobnymi krokami. To czasem dziwne gesty, słowa, spojrzenia, np. notoryczne zwracanie uwagi podwładnemu, że ma dziwny zapach. Najczęściej odkrywamy mobbing, gdy jest już w fazie zaawansowanej. Warto wówczas zareagować - i to niezależnie od tego, czy postanowimy zmienić miejsce pracy, czy nie.

- Jeśli zakomunikujemy mobberowi, że bezzasadnie wyrządził krzywdę, łatwiej będzie nam z tej traumy wyjść - radzi Anna Makowska.

Mobbera trzeba ukarać
Szefowa Stowarzyszenia przypomina, że mobbing jest porównywalny do przeżyć w więzieniu o zaostrzonym rygorze i czasem potrafi zniszczyć psychikę na całe życie. - Musimy poczuć w sobie siłę, a mobber musi wiedzieć, że nie ma prawa nas krzywdzić. Jeżeli nie ukarze się go z zewnątrz, to znajdzie następną ofiarę - mówi. Dodaje, że sprawca ma z reguły problemy ze zdrowiem psychicznym - bywa pozbawiony empatii, wykazuje często cechy psychopatyczne.

Zdaniem ekspertki Polacy nie zdają sobie sprawy ze szkodliwości mobbingu i nierzadko chronią mobberów. To utrudnia ich karanie i/lub podjęcie leczenia.

- Mobbing w ochronie zdrowia to problem dotyczący w głównej mierze ludzi młodych, którzy są już inną kadrą niż starsi. Ten dysonans najbardziej widać w klinikach. Kadra naukowa z długim stażem przyzwyczajona jest do autokratycznego zarządzania, a nie do dyskusji, partnerstwa. W nowej rzeczywistości, w której każdy ma dostęp do informacji - tzw. stara gwardia czuje się bardzo często niedowartościowana. Dlaczego? Bo kiedyś musiała tę specjalistyczną wiedzę zdobywać ciężką pracą, dużym nakładem czasu, metodami prób i błędów - wyjaśnia Makowska.

Zastrzega, że oczywiście nie wszyscy tak zarządzają. - Teraz ta hierarchiczność nie jest już tak potworna, mamy rynek pracownika, szczególnie rynek lekarza. Są naprawdę bardzo fajne zespoły, gdzie jest partnerstwo, młodzi lekarze mają prawo głosu i współdecydują o metodach leczenia - mówi.

Zaznacza, że żaden mobber nie dopuszcza do siebie myśli, że popełnia przestępstwo, ale „doskonale zdaje sobie sprawę z celu takiego zachowania”. To potrzeba podporządkowania sobie drugiej osoby - dodaje.