• Według danych raportu Globalnego Obciążenia Chorobami zaburzenia neurologiczne są trzecią przyczyną umieralności w Polsce
• Ponad 30 proc. hospitalizowanych pacjentów jest niedożywionych, a problem ten dotyczy szczególnie osób starszych
• Niedożywienie u pacjentów neurologicznych może istotnie wydłużać czas ich hospitalizacji

Według danych raportu Globalnego Obciążenia Chorobami zaburzenia neurologiczne są trzecią przyczyną umieralności w Polsce. Jeszcze w 1990 roku były one lokowane na szóstym miejscu. Na chorobę Alzheimera obecnie cierpi w Polsce 370-460 tysięcy osób, na chorobę Parkinsona ok. 100 tysięcy osób. Ok. 45 tys. osób ma zdiagnozowane stwardnienie rozsiane, a rocznie stwierdza się ponad 2000 nowych zachorowań.

Statystki są bardzo niepokojące

- W przypadku tych chorób zwracamy szczególną uwagę na prawidłowo skomponowaną, indywidualnie dobraną dla pacjenta dietę,  bogatą w składniki odżywcze. U pacjentów z chorobami neurodegeneracyjnymi, ale także w ramach zapobiegania wystąpienia tych schorzeń, bardzo ważny jest prawidłowy sposób żywienia, który ułatwi utrzymanie prawidłowej masy ciała, będzie nieocenioną bazą energetyczną oraz w miarę możliwości zagwarantuje dobre samopoczucie pacjenta - tłumaczy dr Katarzyna Brukało z Katedry i Zakładu Polityki Zdrowia Publicznego Wydziału Nauk o Zdrowiu w Bytomiu Śląskiego Uniwersytetu Medycznego.

Co ważne, niedożywienie występujące u pacjentów neurologicznych, może istotnie wydłużać czas ich hospitalizacji, przyczyniać się do częstszych pobytów na oddziałach intensywnej terapii oraz ograniczać skuteczność tak ważnej rehabilitacji.

- Problem niedożywienia chociaż kojarzony jest głównie z państwami o niskim statusie ekonomicznym, jest również ogromnym problemem w krajach wysoko rozwiniętych. W Polsce dużo dyskutujemy o nadwadze czy otyłości i niesłusznie pomijamy problem niedożywienia - stwierdza dr Katarzyna Brukało.

Niestety, według statystyk 8-10 proc. pacjentów zgłaszających się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej jest niedożywionych, a problem ten dotyczy szczególnie pacjentów hospitalizowanych (ponad 30 proc.) oraz starszych (nawet do 65 proc.).

Również wśród pacjentów neurologicznych odnotowuje się zwiększone ryzyko niedożywienia (ponad 60 proc.), co wynika z np. upośledzenia funkcji fizycznych i poznawczych, zaburzeń połykania czy problemów związanych z funkcjonowaniem przewodu pokarmowego. Obserwuje się również niebezpieczne zachowania wśród pacjentów, którzy tracąc własną sprawność, restrykcyjnie kontrolują porcje żywieniowe, aby nie przytyć i nie być dosłownym ciężarem dla swoich opiekunów.

Połączenie dwóch najzdrowszych diet świata

Ważne jest, aby dieta i jej założenia były dopasowane do potrzeb pacjenta, do jego stanu zdrowia oraz postępu choroby. Prewencyjnie, jak i doraźnie pacjentom neurologicznym poleca się tzw. dietę MIND (Mediterranean-DASH Intervention for Neurodegenerative), tzn. dietę przeciwdziałającą zmianom neurodegeneracyjnym.

Jej skuteczność została udowodniona naukowo w wieloletnich obserwacjach. Jest to połączenie dwóch najzdrowszych diet świata: diety śródziemnomorskiej oraz diety DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension).

Zgodnie z założeniami tej diety, produkty spożywcze są podzielone na dwie główne grupy: poprawiające sprawność umysłu oraz odradzane. Wśród tych pierwszych wymienia się: warzywa zielonoliściaste i inne warzywa, owoce jagodowe, orzechy, nasiona roślin strączkowych, produkty pełnoziarniste, ryby, drób, oliwa z oliwek i... wino.

Natomiast wśród produktów, których należy unikać są m.in.: czerwone mięso, masło i margaryna, sery żółte, ciasta i słodycze, produkty smażone oraz żywność wysokoprzetworzona.

Pacjenci z chorobami neurodegeneracyjnymi bardzo często wybierają dietę ketogenną (opartą na tłuszczach i eliminacji węglowodanów), jednak ten sposób żywienia pozostaje kontrowersyjny jako lekarstwo na schorzenia neurodegeneracyjne i może być prowadzony tylko pod ścisłą kontrolą lekarza i dietetyka.

Pacjenci często tracą apetyt

- Jako specjaliści od żywienia osób starszych i neurodietetyki kładziemy nacisk na to aby talerz był kolorowy, pełny świeżych warzyw i owoców, ale przede wszystkim prawidłowo zbilansowany. Należy pamiętać, że często taki pacjent mimo wyniszczenia, spustoszenia organizmu przez chorobę, podlega rehabilitacji, dlatego wartość pożywienia musi być bardziej bogata energetycznie - wyjaśnia dr Katarzyna Brukało.

Często pacjenci tracą apetyt, dlatego dla podkreślenia walorów smakowych serwujemy im zachęcająco kolorowe posiłki, które nie mogą być zbyt gorące oraz mieć zbyt intensywnych zapachów.

O tym, jak ważny jest nie tylko smak, ale i wygląd dania, który pobudzi apetyt wiedzą także niemieccy naukowcy, którzy w ramach projektu SmoothFood opracowali praktyczne rozwiązanie dla pacjentów z zaburzeniami połykania, u których zaawansowana choroba, nie pozwala na samodzielne przełykanie jedzenia. Zmielonym, pełnowartościowym składnikom nadawany jest kształt  na podstawie wydruków na drukarce 3D, by przypominały zarówno wyglądem, smakiem, jak i zapachem np. pulpety, sałatki.

O czym musimy pamiętać

- Nie należy zapominać o szczególnej roli jaką w diecie osób z chorobami neurodegeneracyjnymi odgrywają witaminy, szczególnie te o charakterze antyoksydacyjnym, zwłaszcza - C, E A, oraz te, które są istotne dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego - D i B12 - podkreśla dr Katarzyna Brukało.

- Obecność witamin w organizmie nie dostarcza walorów odżywczych, ale są one niezbędne do procesów metabolicznych i prawidłowego funkcjonowania organizmu. U pacjentów z chorobami neurodegeneracyjnymi wskazane jest regularne badanie poziomu witaminy B12 i D w organizmie, a następnie odpowiednia, dostosowana do potrzeb organizmu, suplementacja - dodaje specjalistka.

Prace nad poprawą jakości i spektrum leczenia chorób neurodegeneracyjnych są mocno uzależnione od warunków ekonomicznych oraz przyjętych rozwiązań w polityce zdrowotnej i w przypadku leczenia niedożywienia - w polityce żywieniowej.

Podobał się artykuł? Podziel się!