Opieka medyczna nad osobą z innego kręgu kulturowego uwzględniająca jej potrzeby, prowadzenie badań u niepełnosprawnych w sposób nie naruszający ich godności, dbałość o sferę intymnych kontaktów pacjenta niepełnosprawnego fizycznie - trwale lub w wyniku przebytych operacji.

O transkulturowości podczas HCC
Te zagadnienia, które - choć nie są przecież dla środowiska medycznego tematami tabu - niezmiernie rzadko pojawiają podczas konferencji medycznych. To jeden z powodów, dla których specjaliści podejmą się dyskusji na wspomniane tematy podczas II Kongresu Wyzwań Zdrowotnych (HCC, Health Challenges Congress, Katowice, 9-11 marca 2017 r.)

- Myślę, że od momentu wejścia Polski do Unii Europejskiej temat transkulturowości właściwie nigdy nie był szeroko omawiany - mówi prof. Violetta Skrzypulec-Plinta, prorektor ds. rozwoju i promocji Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, kierownik Katedry Zdrowia Kobiety SUM w Katowicach, seksuolog i endokrynolog.

Dodaje: - Nie rozmawiamy w środowisku medycznym szerzej na temat pacjentów transkulturowych. Tymczasem w kraju mieszka coraz więcej obcokrajowców, co wynika z wejścia Polski do Unii Europejskiej; coraz więcej jest małżeństw mieszanych. Tę wielokulturowość widzimy już w szpitalach np. na salach porodowych. Stąd konieczność podstawowej znajomości oczekiwań, ale i zachowań wymaganych wobec pacjentów z innych kręgów kulturowych.

Co wiedzieć trzeba
Najczęściej i od dawna pracownicy oddziałów położniczych mają do czynienia z Romkami. Podczas porodu i połogu konieczne są osobne i oddzielnie przechowywane mydło i ręczniki do górnych i uznawanych za nieczyste dolnych części ciała, granicę stanowi talia. Romki oczekują opieki wyłącznie żeńskiego personelu, a w badaniach powinna uczestniczyć druga kobieta - Romka. 



Z kolei podczas opieki nad żydowskimi pacjentkami personel powinien ustalić, jak rygorystycznie podchodzi ona do wymogów swojej kultury, różnice są bowiem niejednokrotnie duże. Według ortodoksyjnych wyznawców przez 7 dni po porodzie syna i 14 dni po porodzie córki kobietę obejmuje zakaz dotykania mężczyzn z wyjątkiem noworodka.

Personel towarzyszący rodzącej muzułmance powinien składać się wyłącznie z kobiet. Ubiór przy porodzie zakrywa całe ciało, obnażanie jest dopuszczalne tylko w niezbędnym zakresie. Kobiecie nie można podawać wieprzowiny, leków na bazie produktów wieprzowych i alkoholu. Lewa ręka uważana jest za brudną, dlatego nie należy do niej zakładać wenflonu.


W przypadku pacjentek z kręgu kultury hinduizmu personel musi zwrócić szczególną uwagę na zagrożenie anemią, która może być efektem diety jarskiej. Kobiety w ciąży obowiązuje zakaz podróży. Przyszłe matki rytualnie rozdzielają przedziałek na głowie i posypują go czerwonym proszkiem, co jest oznaką ciąży i płodności. Należy im zapewnić żywność wegetariańską, bezwzględnie zakazane jest spożycie mięsa wołowego, w tym leków na jego bazie. Nie wolno też podawać pacjentce jedzenia i przedmiotów lewą ręką, uznawaną za nieczystą.

Przez szacunek dla pacjenta
Uwzględniania wielokulturowości pacjentów w ochronie zdrowia wymaga od nas, jako kraju członkowskiego, Unia Europejska. Lekarze i pielęgniarki nie zawsze dysponują wiedzą, jak zachować się wobec pacjentów transkulturowych. Obecność takiego pacjenta w części szpitali to jeszcze rzadkość. Kiedy jednak do niej dojdzie, mogą zacząć się problemy.

Już samo udzielanie porad wymaga innego podejścia, np. pacjentka w burce rozbiera się do badania długo i potrzebuje wiele czasu nim zdejmie elementy swojego ubioru. Raczej zaskakującą wyda się też informacja, że ortodoksyjnie religijna kobieta narodowości żydowskiej leżąca w szpitalu powinna otrzymać plastikowy talerz i widelec. 

Z badań ankietowych prowadzonych wśród personelu medycznego przez dr Beatę Naworską, kierownik Zakładu Propedeutyki Położnictwa Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, wynika, że ponad 80 proc. badanych uważa kształcenie z zakresu wiedzy o transkulturowości za bardzo potrzebne.

- Wymagania wynikające z transkulturowości powinniśmy brać pod uwagę w naszej pracy, ze względu na szacunek dla pacjenta, którego nas uczono i którego też przecież uczymy naszych studentów - zaznacza prof. Skrzypulec-Plinta.

Seksualność i nie tylko
Profesor przypominając program II Kongresu Wyzwań Zdrowotnych zaznacza, że specjaliści chcą podczas jednej z sesji mówić także o seksualności, ale w ujęciu interdyscyplinarnym. To jeden z niezwykle ważnych, a zarazem dość rzadko poruszanych tematów podczas dużych kongresów medycznych.

- Będziemy dyskutować na przykład o tym, w jaki sposób młody lekarz powinien rozmawiać o życiu seksualnym swoich pacjentek i pacjentów, także po różnego rodzaju operacjach czy zabiegach. Kiedy po operacji kardiochirurgicznej można wznowić życie seksualne lub czy w ogóle można? To jedno z wielu pytań, na które będziemy starali się odpowiedzieć w trakcie kongresowej sesji - mówi prof. Violetta Skrzypulec.

Profesor zdradza, że jest jeszcze jeden bardzo trudny temat, którym także jako ginekolog i endokrynolog zajmuje się od wielu lat: - To pacjentka niepełnosprawna w systemie opieki medycznej. Na tym polu mamy już na szczęście pewne osiągnięcia. Udało nam się bowiem ''wyciągnąć z domów'' spory odsetek osób niepełnosprawnych w naszym kraju. Teraz jednak musimy im zaoferować znacznie więcej.

Chodzi w tym kontekście o między innymi o takie zagadnienia, jak np. wykonywanie badań mammograficznych u kobiet na wózkach inwalidzkich. Jak to należy zrobić? Okazuje się, że nasi lekarze muszą się tego dopiero nauczyć.

- Już teraz zapraszam więc na interdyscyplinarne sesje podczas II Kongresu Wyzwań Zdrowotnych, w trakcie których znakomici specjaliści poruszą takie właśnie - trudne, a z drugiej strony bardzo istotne dla pacjentów problemy - podsumowuje prof. Violetta Skrzypulec-Plinta.

Więcej o II Kongresie Wyzwań Zdrowotnych na stronie: www.hccongress.pl

Materiał chroniony prawem autorskim - zasady przedruków określa regulamin.

• HCC