Najbardziej znanym lekiem jest morfina w różnych formulacjach. Jednak na świecie i w Europie są już dostępne nowocześniejsze leki zawierające silne opioidy np. oksykodon w tabletkach o kontrolowanym uwalnianiu czy fentanyl przezskórny a także formy kombinowane zawierające silny opioid w połączeniu z antagonistą receptorów opioidowych (oksykodon z naloksonem).

Temat dostępności do leków opioidowych był poruszany na kilku sympozjach w Pradze. Opracowane niedawno dane pokazujące częstość występowania nowotworów mówią o tym, że co trzeci mężczyzna i co czwarta kobieta zachoruje na nowotwór, a 25 proc. z tych chorych umrze z powodu nowotworu.

Jednocześnie dokładniejsza diagnostyka i coraz bardziej nowoczesne leczenie raka pozwalają na osiągnięcie dłuższego czasu przeżycia przez pacjentów, z których aż 90 proc. może wymagać leczenia przeciwbólowego silnymi opioidami. Dlatego dostęp do tych leków (uznanych za leki podstawowe, których nie można zastąpić) musi być na takim samym poziomie i zależeć jedynie od wskazania i stanu pacjenta.

Powszechna w wielu krajach biurokracja, opioidofobia, brak regulacji dotyczących dostępności opioidów i jednocześnie ograniczenie ryzyka pozamedycznego ich stosowania zostały wymienione, jako jedne z wielu barier w dostępie do niesienia ulgi pacjentom.

Wiedza jak stosować opioidy zarówno wśród lekarzy, decydentów jak i pacjentów może znieść jedną z podstawowych barier - opioidofobię. Patrząc na wyniki zużycia opioidów w Europie (w przeliczeniu na mg morfiny) widać istotne różnice wśród krajów europejskich: 33 mg w Polsce vs 375 mg w Niemczech - przy czym nie można zakładać, że Polacy są zdrowsi lub bardziej wytrzymali na ból.

Polskie Towarzystwo Medycyny Paliatywnej propaguje najnowsze wytyczne EAPC i ESMO dotyczące zasad leczenia bólu nowotworowego: stosowanie leków przeciwbólowych według tzw. drabiny analgetycznej - w zależności od natężenia bólu, w regularnych odstępach czasu - ''według zegarka'', doustnie lub u chorych z zaburzeniami połykania, wymiotujących i nieprzytomnych - podskórnie, w dawkach dobranych indywidualnie do bólu i kondycji pacjenta, w skojarzeniu z lekami wspomagającymi, tzw. adjuwantami, monitorując efekty leczenia bólu przez cały czas terapii.

Niemniej bez szeroko zakrojonej edukacji studentów medycyny, lekarzy innych specjalności, pacjentów i ich rodzin trudno będzie mówić o daleko idących zmianach w systemie lecznia bólu i poprawie dostępu do opioidóww w Polsce.

Materiał chroniony prawem autorskim - zasady przedruków określa regulamin.