• NIK skontrolowała projekty, które w danym okresie realizował Łódzki Urząd Marszałkowski w ramach wybranych do kontroli dwóch regionalnych programów polityki zdrowotnej
• Łącznie Izba skontrolowała 10 placówek zdrowotnych i nie ma zastrzeżeń do efektów realizowanych przez nie projektów, ale kontrola pokazała jednocześnie, że system zabezpieczeń przed podwójnym finansowaniem świadczeń nie był do końca skuteczny
• Nieprawidłowości dotyczące podwójnego finansowania zostały stwierdzone w dwóch placówkach – w przypadku jednej z nich podwójne finansowanie dotyczyło blisko 63 proc. osób korzystających z jednego z programów
• Według NIK przyjęty system zabezpieczeń okazał się nieskuteczny, ponieważ m.in. przepisy RODO uniemożliwiły wymianę informacji pomiędzy urzędem marszałkowskim a NFZ

Kontrola NIK regionalnych programów polityki zdrowotnej

NIK skontrolowała projekty, które w badanym okresie realizował Łódzki Urząd Marszałkowski w ramach wybranych do kontroli dwóch regionalnych programów polityki zdrowotnej (RPPZ). Celem każdego z nich było utrzymanie i przedłużenie aktywności zawodowej co najmniej 10 proc. uczestniczących w nich pacjentów, a szczególnie osób powyżej 50 roku życia.

Izba wskazuje, że w latach 2017-2018 był prowadzony Program rehabilitacyjno-edukacyjny dla pacjentów kardiologicznych (RPPZ 1), na który przeznaczono około 2,3 mln złotych i z którego można było skorzystać w czterech placówkach. Natomiast drugi kontrolowany program był realizowany w latach 2018-2020 i dotyczył rehabilitacji leczniczej dla pacjentów z chorobami układu kostno-stawowego, mięśniowego i tkanki łącznej (RPPZ 2). W ramach programu przeznaczono około 12 mln złotych, które trafiły do 16 niepublicznych zakładów opieki zdrowotnej, centrów medycznych i prywatnych gabinetów.

NIK skontrolowała 10 placówek zdrowotnych i nie ma zastrzeżeń do efektów realizowanych przez nie projektów. Założone cele zostały osiągnięte powyżej wyznaczonych poziomów. W przypadku RPPZ 1 po skorzystaniu z rehabilitacji około 28 proc. pacjentów wróciło do pracy lub podjęło nową, w przypadku RPPZ 2 jeszcze więcej, bo niemal połowa (około 46 proc.) – czytamy.

System zabezpieczeń nie był skuteczny

NIK w ramach kontroli odkryła, że badanym okresie system zabezpieczeń przed podwójnym finansowaniem świadczeń zdrowotnych nie był w pełni skuteczny. W efekcie zdarzyły się przypadki, gdy łódzki oddział NFZ finansował świadczenia, za które już zapłaciły władze województwa w ramach regionalnego programu polityki zdrowotnej realizowanego przez urząd marszałkowski, głównie ze środków Unii Europejskiej.

Wskazane nieprawidłowości zostały odkryte przez NIK w dwóch placówkach. W jednej z nich podwójne finansowanie dotyczyły około 63 proc. osób korzystających z prowadzonego tam RPPZ 1. W jego ramach za świadczenia płaciły władze województwa, ale w sprawie 76 osób placówka wystąpiła o środki za wykonanie tych świadczeń także do łódzkiego NFZ, w sumie o około 5 tys. złotych. Z uwagi na zaistniałe okoliczności, NIK złożyła do prokuratury zawiadomienie o podejrzeniu popełnieniu przestępstwa. W przypadku zaś drugiej placówki, podwójne finansowanie dotyczyło czterech pacjentów korzystających z Programu rehabilitacji leczniczej.

Z wyjaśnień NIK wynika również, że RPPZ 2 zakładał uruchomienie mechanizmów uniemożliwiających podwójne pobieranie świadczeń przez pacjentów. Osoby biorące udział w tym programie zobowiązywały się, że w tym samym czasie nie będą korzystać z takich samych świadczeń finansowanych przez NFZ. Jednak kontrola pokazała, że również i w tym zakresie zastosowany system zabezpieczeń nie był w pełni skuteczny. W jednej z badanych  palcówek medycznych z podwójnych świadczeń korzystało 15 osób zakwalifikowanych do projektu, w kolejnej trzy – czytamy.

Przed takimi sytuacjami miał chronić system stosowany przez władze województwa (stosowany w innych projektach), oparty na składaniu oświadczeń:

• przez pacjenta w placówce medycznej o niekorzystaniu ze świadczeń rehabilitacji leczniczej (tych samych świadczeń zleconych z tego samego rozpoznania lekarza) w momencie przystępowania do programu oraz w jego trakcie;
• przez placówkę medyczną władzom województwa o niekorzystaniu z tego samego typu wsparcia w innych projektach współfinansowanych przez Unię Europejską;
• przez placówkę medyczną władzom województwa o tym, że wydatki wykazane we wniosku i przekazane do rozliczenia nie są, nie były oraz nie będą finansowane z innych zewnętrznych źródeł, w szczególności z NFZ.

Skąd wynikają stwierdzone problemy?

NIK wyjaśnia przy tym, że przyjęty system zabezpieczeń okazał się nieskuteczny, bowiem oświadczenia nie były weryfikowane. Dla przykładu dokumenty składane przez pacjentów nie były porównywane z danymi dotyczącymi udzielanych im świadczeń w tej samej bądź innej placówce zdrowotnej.

W opinii łódzkiego oddziału NFZ w aktualnym stanie prawnym wymiana takich informacji między NFZ a władzami województwa jest niemożliwa ze względu na przepisy RODO. W tej sytuacji, jak podkreśla NIK, konieczna jest nowelizacja ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych z budżetu państwa oraz uwzględnienie problemu podwójnego finansowania świadczeń zdrowotnych w planach kontroli prowadzonych wspólnie przez przedstawicieli: Ministerstwa Zdrowia i wojewodów – wyjaśnia Izba.

Osoby zmarłe otrzymały świadczenia

Co więcej, NIK zwróciła uwagę na fakt, że władze województwa łódzkiego nie zdiagnozowały istnienia ryzyka dotyczącego finansowania świadczeń zdrowotnych dla pacjentów figurujących w bazie PESEL jako osoby nieżyjące, czyli świadczeń, które nie zostały wykonane.

Jako przykład NIK podała przypadek jednej z placówek, w której realizowany był program rehabilitacji leczniczej, która w czasie kontroli przedstawiła dokumenty potwierdzające udział pacjenta w badaniu i w wizycie kontrolnej oraz złożenie przez niego oświadczenia dotyczącego sytuacji zawodowej, do czego miało dojść 28 grudnia 2018 roku. Okazało się, że pacjent zmarł dwa tygodnie wcześniej.

Zdaniem NIK, by uniknąć finansowania nieuzasadnionych świadczeń, wystarczy weryfikacja danych pacjentów w dostępnych rejestrach zawierających informacje o zgonach.

W związku z wynikami kontroli NIK złożyła trzy wnioski do Ministra Zdrowia:

• o podjęcie działań mających na celu nowelizację ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, poprzez uzupełnienie ust 2 art. 48a w zakresie elementów programu polityki zdrowotnej i dodanie jako niezbędnego elementu, mechanizmu zabezpieczającego przed podwójnym finansowaniem świadczeń zdrowotnych;
• o zmianę załącznika nr 1 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 22 grudnia 2017 r. w sprawie wzoru programu polityki zdrowotnej, wzoru raportu końcowego z realizacji programu polityki zdrowotnej oraz sposobu sporządzenia projektu programu polityki zdrowotnej i raportu końcowego z realizacji programu polityki zdrowotnej, poprzez uzupełnienie wzoru programu polityki zdrowotnej o opisany w pkt 1 nowy element w zakresie mechanizmu zabezpieczającego przed podwójnym finansowaniem świadczeń zdrowotnych;
• o uwzględnienie w planach kontroli, kontroli wspólnych z wojewodami – w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych w ramach RPPZ współfinansowanych ze środków unijnych pod kątem wystąpienia finansowania tożsamych świadczeń ze środków NFZ, tj. podwójnego finansowania.

Materiał chroniony prawem autorskim - zasady przedruków określa regulamin.

• NIK
• PROGRAM POLITYKI ZDROWOTNEJ
• ŚWIADCZENIA ZDROWOTNE