• Jak będzie wyglądać sektor ochrony zdrowia w przyszłości? Czy nowe technologie w medycynie uzdrowią problemy systemu? A może ich zastosowanie będzie obarczone zbyt dużym ryzykiem?
• Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie opublikowała raport poświęcony problemowi cyfryzacji ochrony zdrowia
• Stanowi on kompendium wiedzy o cyfrowej rzeczywistości branży medycznej oraz zawiera diagnozę najważniejszych problemów i zbiór pomysłów na ich rozwiązanie

Raport dotyczący cyfryzacji ochrony zdrowia

Maria Libura, szefowa zespołu, który stworzył raport, wyjaśnia, że jest on próbą skłonienia społeczeństwa, w tym decydentów, do myślenia w kategoriach technorealizmu.

- W Polsce w dziedzinie rozwoju techniki ścierają się dwie sprzeczne tendencje. Z jednej strony są ci, dla których nowe technologie, m.in. cyfrowe, stanowią rozwiązanie praktycznie wszystkich problemów ochrony zdrowia. Mają być cudowną pigułką na zbyt długi czas oczekiwania w kolejce do lekarza, ułatwić pracę medyków, wspomóc komunikację między przedstawicielami zawodów medycznych - tłumaczy ekspertka.

- Z drugiej strony znajduje się ta część społeczeństwa, w której myśleniu dominuje strach przed konsekwencjami udostępniania danych pacjentów i obawa, że cyfryzacja zdehumanizuje medycynę - dodaje.

- Raport powstał pod egidą samorządu zawodowego lekarzy, ale nie był tworzony wyłącznie przez lekarzy. Dość wspomnieć, że w zespole redakcyjnym raportu był tylko jeden lekarz. To oddaje rzeczywistość cyfryzacji ochrony zdrowia, którą przecież zajmują się specjaliści z wielu różnych dziedzin - wyjaśnia wiceprezes ORL w Warszawie Tomasz Imiela.

- Chcieliśmy, żeby właśnie tacy eksperci pomogli nam opracować rekomendacje, które później będzie można przedstawić jako zdanie samorządu lekarskiego - dopowiada.

Cyfryzacja zdrowia. Rekomendacje ekspertów

W przedstawionym dokumencie eksperci rekomendują:

1. Cyfryzacja ma służyć interesowi społecznemu, poprawie jakości opieki zdrowotnej, czyli uzyskiwaniu lepszych wyników leczenia, zwiększeniu bezpieczeństwa pacjentów oraz sprawniejszej organizacji pracy personelu medycznego.
2. Gromadzenie danych nie może być celem samym w sobie. Kluczowe jest, by w oparciu o zgromadzone dane politycy, organizatorzy ochrony zdrowia i sami medycy podejmowali decyzje zmieniające codzienną praktykę funkcjonowania opieki medycznej.
3. Cyfryzacja musi opierać się na zasadach projektowania zorientowanego na użytkownika, a wdrażane rozwiązania powinny charakteryzować się wysokim poziomem użyteczności i wygody użytkownika.
4. Konieczne jest uregulowanie kwestii odpowiedzialności za błędy i zdarzenia niepożądane wynikające z pracy urządzeń cyfrowych i algorytmów.
5. Potrzebne jest wypracowanie standardów technicznego rozwoju sztucznej inteligencji (AI), z równoczesnym dostosowaniem ram prawnych do nowych „nieludzkich” wzorców dyskryminacji generowanych przez algorytmy. Należy jednoznacznie podkreślić konieczność pozostawienia zawsze ostatecznej decyzji - poprzez wykonywany nadzór - w rękach człowieka.
6. Utworzenie tzw. piaskownic regulacyjnych pozwoli zbudować kontrolowane środowisko, w którym rozwiązania z dotyczące nowych wyzwań, takich jak AI i inne innowacje, będą bezpiecznie testowane. Ze względu na tempo postępu technicznego ważne jest monitorowanie wprowadzanych rozwiązań, aby prawodawca mógł w odpowiednim czasie reagować na nieznane dotąd wyzwania.
7. Należy uregulować zasady wykorzystywania zasobów danych i wybierania dostawców chmurowych i oprogramowania, w tym przez zakupy grupowe. Obecnie dokonywanie wyborów infrastruktury i oprogramowania cyfrowego odbywa się często w sposób chaotyczny, a wydatki na cyfryzację ponoszone są na trzech różnych płaszczyznach: centralnej, regionalnej i lokalnej. Trzeba odpowiednio skoordynować wydatki na ten cel w taki sposób, by ujednolicić standardy, zapewnić bezpieczeństwo i uniezależnić się od jednego dostawcy (vendor lock-in).
8. Należy utworzyć wspólnicę danych zdrowotnych. Rozwój nowoczesnych rozwiązań leczniczych jest uzależniony od dostępu do danych. W odpowiedzi na te potrzeby i presję ze strony regulatora (unijny projekt EHDS) konieczne jest stworzenie polskiej wspólnicy danych zdrowotnych – zaufanej przestrzeni współużytkowania i dostępu do danych zdrowotnych. Taka instytucja powinna powstać w modelu publicznym, ale jednocześnie umożliwiać społeczną kontrolę nad dostępem do danych i korzystanie z praw obywateli do zarządzania danymi.
9. Dostęp do łączy szerokopasmowych oraz fizyczną i finansową dostępność urządzeń pozwalających na swobodne korzystanie z narzędzi cyfrowych należy uznać za prawa pacjenta i obywatela, gdyż cyfrowe uwarunkowania zdrowia nabierają coraz większego znaczenia.
10. Obywatele powinni mieć możliwość dochodzenia praw w ramach przejrzystych procedur antydyskryminacyjnych, uwzględniających cyfrowe uwarunkowania zdrowia. Zwalczanie dyskryminacji cyfrowej wymaga też większej przejrzystości istniejących baz danych, gromadzenia dodatkowych danych, by nie dopuścić do nierównego traktowania grup defaworyzowanych, jak również monitorowania zbiorów danych pod kątem ich stronniczości.
11. Konieczna jest rozbudowa systemu inwestycji w polskie firmy cyfrowe albo inicjatywy typu start-up (naukowe, informatyczne, szkoleniowe, konsultingowe) w celu wsparcia polskiej nauki i gospodarki.
12. Należy wypracować spójny proces refundacji, wdrażania i monitorowania rozwiązań oraz technologii cyfrowych w opiece zdrowotnej pod kątem skuteczności i bezpieczeństwa pacjent oraz opłacalności.

"Cyfrowa baza miałaby służyć poprawie jakości, a może karaniu personelu medycznego?"

W ocenie Michała Bedlickiego z krakowskiego Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia, również współautora raportu, kwestią dyskusyjną jest, kto rzeczywiście z informacji o pacjentach, zebranych w cyfrowych bazach danych, powinien korzystać i do czego powinny być stosowane.

- Czy miałyby służyć poprawie jakości ochrony zdrowia, a może karaniu personelu medycznego? Czy też ułatwiać tworzenie wskaźników jakościowych uwzględnianych w procesie kontraktowania usług przez podmioty medyczne? - zastanawia się Bedlicki.

Natomiast Jan Zygmuntowski, współprzewodniczący Polskiej Sieci Ekonomii, podkreśla, że cyfryzacja ochrony zdrowia nie jest problemem czysto medycznym.

- Podczas rozmów o niej nie da się uciec od zagadnień stricte ekonomicznych i nie mam na myśli tylko optymalizacji kosztów. Na styku cyfryzacji ekonomii i ochrony zdrowia pojawiają się zupełnie nowe problemy. I by sobie poradzić z nimi, musimy zbudować silne instytucje, które będą kontrolować przepływ danych, nie ma innego wyjścia - twierdzi ekonomista.

W gronie redaktorów i autorów raportu znajdują się:

• Maria Libura,
• Tomasz Imiela,
• Dagmara Głód-Śliwińska,
• Magdalena Władysiuk,
• Marta Musidłowska,
• Jan Zygmuntowski,
• Anna Padiasek,
• Michał Bedlicki,
• Sebastian Sikorski,
• Michał Florczak,
• Artur Olesch,
• Maciej Malenda,
• Jacek Sztajnke.

Materiał chroniony prawem autorskim - zasady przedruków określa regulamin.

• E-ZDROWIE