• Stosowanie sztucznej inteligencji (AI) w zdrowiu nie zostało dotąd uregulowane w Polsce ani w Unii Europejskiej
• Jednak placówki medyczne sięgają już po rozwiązania oparte na AI. W efekcie mierzą się z wieloma wyzwaniami i wątpliwościami
• Jak korzystać z rozwiązań opartych na sztucznej inteligencji w zgodzie z istniejącymi przepisami prawa? Kto odpowiada za decyzje terapeutyczne podejmowane z udziałem sztucznej inteligencji?
• Odpowiedzi, między innymi na takie pytania, ma dać "Biała Księga AI w praktyce klinicznej". Rezultat tej samoregulacji zostanie ogłoszony 14 czerwca br. podczas konferencji "AI w zdrowiu"

Sztuczna inteligencja w ochronie zdrowia stała się już faktem. Co dalej?

- Sztuczna inteligencja w zdrowiu jest już faktem. To ogromna szansa na skuteczniejsze leczenie pacjentów 
i efektywniejsze funkcjonowanie systemu ochrony zdrowia. W praktyce oznacza to szybszą i dokładniejszą diagnostykę, wdrożenie właściwego leczenia, a także optymalizację zasobów i kosztów - zauważa Ligia Kornowska, dyrektor zarządzająca Polskiej Federacji Szpitali, liderka Koalicji AI w zdrowiu.

Oparte na algorytmach sztucznej inteligencji innowacje odgrywają coraz większą rolę w wielu sektorach i gałęziach gospodarki. Powód? Stwarzają wiele nowych możliwości, usprawniają pracę, zwiększają efektywność. Ze stosowania sztucznej inteligencji w sektorze zdrowia również płynie wiele korzyści.

- Z perspektywy lekarza lub przedstawiciela innego zawodu medycznego sztuczna inteligencja w zdrowiu to więcej czasu dla pacjenta, cenne podpowiedzi w zakresie zalecanego postępowania, alarmowanie o niepokojących zmianach, bardziej spersonalizowane podejście i odciążenie od części obowiązków administracyjnych. Z perspektywy pacjenta niektóre tylko korzyści to: nowo możliwości w procesie leczenia, poczucie bezpieczeństwa, szybszy dostęp do świadczeń - wylicza Ligia Kornowska.

Medycy oczekują jasnych wytycznych dotyczących stosowania sztucznej inteligencji

Z drugiej strony zaczynają pojawiać się wątpliwości - czy nie za bardzo zaczynamy ufać algorytmom, narzędziom machine learning, AI w praktyce klinicznej? Czy może dochodzić do niebezpiecznej dla pacjenta sprzeczności między medycyną statystyczną („algorytmiczną”) a spersonalizowaną, uwzględniającą przede wszystkim indywidualną charakterystykę każdego pacjenta? Czy mamy mechanizmy, które obronią nas przed „błędem medycznym popełnionym przez algorytm”?

Eksperci zaznaczają, że prekursorzy innowacji w polskich placówkach medycznych muszą mierzyć się z brakiem regulacji dotyczących stosowania sztucznej inteligencji w ochronie zdrowiu. Dotyczy to zarówno prawa europejskiego, jak i krajowego. Proces legislacyjny w zakresie stosowania AI w zdrowiu na poziomie Unii Europejskiej jest na stosunkowo wczesnym etapie.

Tymczasem placówki medyczne i lekarze już teraz stawiają pytania o to, jak korzystać z rozwiązań opartych na sztucznej inteligencji w zgodzie z istniejącymi przepisami prawa. Chodzi tu przede wszystkim o poszanowanie praw pacjenta oraz zasad wykonywania zawodu i działalności leczniczej.

Odpowiedzią na stojące przed lekarzami i przedstawicielami innych zawodów medycznych wyzwania, które są związane ze stosowaniem AI w zdrowiu, jest podjęta przez Koalicję AI w zdrowiu inicjatywa samoregulacji - opracowania „Białej Księgi AI w praktyce klinicznej” . Zaangażowało się w nią wielu znaczących partnerów, w tym: Abbott, Comarch, IQVIA, LUX MED, Medicover, Microsoft.

Sztuczna inteligencja w praktyce klinicznej. Dlaczego powstaje "Biała Księga"?

Do prac nad samoregulacją dołączyła również Grupa Robocza ds. Sztucznej Inteligencji przy Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Efektem samoregulacji będzie „Biała Księga AI w praktyce klinicznej”.

Wypracowaniu jasnych wytycznych służy również powołanie Rady Naukowej „Białej Księgi AI w praktyce klinicznej”. 
W jej skład weszli dotąd m.in. przedstawiciele: Ministra Zdrowia, Rzecznika Praw Pacjenta, Naczelnej Izby Lekarskiej, Okręgowej Izby Lekarskiej w Warszawie, Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu czy Instytutu Zarządzania w Ochronie Zdrowia Uczelni Łazarskiego.

„Biała Księga AI w praktyce klinicznej” ma na celu zidentyfikowanie najważniejszych pytań i wątpliwości, które rodzą się w codziennej praktyce stosowania AI.

Z dokumentu będzie można dowiedzieć się, czym jest sztuczna inteligencja w zdrowiu, jakie stwarza możliwości, czy jej stosowanie ochronie zdrowia jest prawnie dopuszczalne, w jaki sposób sztuczna inteligencja może wspierać profesjonalistę medycznego i pacjenta, a także jaka jest polityka publiczna w zakresie rozwoju sztucznej inteligencji w ochronie zdrowia. Sporo uwagi autorzy dokumentu poświęcili również prawom pacjenta.

Przejrzyste wytyczne do łatwego zastosowania

„Biała Księga AI w praktyce klinicznej” będzie wskazywała proponowane kierunki odpowiedzi i możliwe rozwiązania, które - w ocenie autorów tej samoregulacji - mogą przyczynić się do zwiększenia bezpieczeństwa i jakości stosowania AI, a w efekcie do budowania zaufania do tej technologii. Opracowanie będzie mieć wymiar jak najbardziej praktyczny, dzięki czemu przełoży się na możliwe do wdrożenia sposoby postępowania. 

Prace branży medycznej, prawnej i technologicznej nad dokumentem ruszyły na początku bieżącego roku we współpracy z Kancelarią DZP. „Biała Księga AI w praktyce klinicznej” trafi do konsultacji społecznych w maju. Po ich zakończeniu zostanie wypracowana finalna wersja samoregulacji, która zostanie ogłoszona podczas zaplanowanej na 14 czerwca br. konferencji „AI w zdrowiu”.

- Obecnie nie ma jeszcze żadnej legalnej definicji (tj. zawartej w przepisie prawa i wiążąco ustalającej znaczenie określonego pojęcia) sztucznej inteligencji - mówiła mec. Małgorzata Sokołowska z Kancelarii Wardyński i Wspólnicy podczas VII Kongresu Wyzwań Zdrowotnych w marcu br.

Kto odpowiada za wytworzenie i działanie algorytmu w praktyce klinicznej?

Dodała: - Oczywiście od dawna sztuczna inteligencja pojawia się jako sformułowanie w różnego rodzaju dokumentach prawnych oraz strategicznych. Próby formalnego uregulowania sztucznej inteligencji i odpowiedzi na pytanie czy AI to już „trzecia osoba prawna” w postaci elektronicznej trwają od 2017 roku. Pojawiło się bowiem coś, co nie tylko szybko się uczy, ale w pewnych sytuacjach wręcz podejmuje decyzje - stwierdza mec. Sokołowska.

- Tym problemem zajmuje się już, między innymi i Komisja Europejska, i Parlament Europejski. Jest znana rezolucja sprzed około 5 lat, w której Parlament Europejski przedstawił koncepcję nadania robotom specjalnego statusu prawnego w perspektywie długoterminowej oraz stosowania tzw. osobowości elektronicznej - informowała ekspertka.

Zaznaczyła, że najczęściej zgłaszane przez środowisko medyczne wątpliwości i pytania dotyczące stosowania narzędzi sztucznej inteligencji związane są z kwestią odpowiedzialności, między innymi za wytworzenie i działanie algorytmu AI, a także za decyzje kliniczne podejmowane z udziałem sztucznej inteligencji.

Między innymi tym wyzwaniom i wątpliwościach będzie poświęcona "Biała Księga AI w praktyce klinicznej".

Materiał chroniony prawem autorskim - zasady przedruków określa regulamin.

• INNOWACJE
• NOWE TECHNOLOGIE
• INFORMATYZACJA
• SZTUCZNA INTELIGENCJA
• MEDTECH