Fundator nagrody Alfred Nobel to postać nietuzinkowa. Swoimi talentami mógłby obdzielić kilka osób, zaś wynaleziony przez niego dynamit to tylko jeden z kilkuset jego wynalazków. Nobel zajmował się również pracą literacką. Pisał wiersze, napisał powieść i dramat. Przyjaźnił się np. z Wiktorem Hugo i innymi literatami w Paryżu. Wiele podróżował, właściwie żył na walizkach, na co zwracał uwagę Hugo, nazywając wynalazcę "najbogatszym wagabundą Europy". Wynalazca był też zainteresowany sprawami społecznymi, związanymi m.in. z pokojem na świecie.

Swoją fortunę, zarobioną na dynamicie, postanowił przekazać na nagrody w dziedzinie medycyny, chemii, fizyki, literatury i za działalność na rzecz pokoju. Taki zapis znalazł się w testamencie podpisanym przez Nobla 27 listopada 1895 roku.

Nieco ponad rok później, 10 grudnia 1896 roku, Alfred Nobel zmarł na atak serca w swoim domu w San Remo. Kłopoty z egzekucją testamentu sprawiły, że nagrody po raz pierwszy przyznano dopiero w 1901 roku, w piątą rocznicę śmierci fundatora. Rok wcześniej wykonawcy testamentu Nobla - dwaj młodzi inżynierowie Ragnar Sohlman i Rudolf Liljeqvist - powołali Fundację Nobla, która miała administrować pieniędzmi. W przeprowadzeniu woli wynalazcy wspierał ich bratanek Alfreda - Emanuel Nobel.

Od 1901 roku laureaci są wybierani co roku w dziedzinie: literatury, fizyki, chemii oraz medycyny lub fizjologii. Równie długo przyznawana jest też Nagroda Pokojowa. Alfred Nobel nie ustanowił nagrody dla ekonomistów, którą przyznaje się dopiero od 1968 roku. Jej fundatorem jest Bank Szwecji.

Zgodnie z tradycją Noble są wręczane laureatom w kolejne rocznice śmierci fundatora - 10 grudnia, a ogłaszane około dwa miesiące wcześniej.

W sumie do 2014 r. noblowskim laurem wyróżniono 864 osób i 25 organizacji. Z tego 75 to laureaci w dziedzinie nauk ekonomicznych. W ręce kobiet Nobel trafiał 47 razy, w tym dwa razy do Marii Skłodowskiej-Curie, co oznacza, że od 1901 r. nagrodzono w sumie 46 pań.

Statystycznie rzecz biorąc, otrzymując Nobla laureaci mają średnio 59 lat. Ta średnia jest niższa dla noblistów z dziedziny fizyki - 55 lat, chemii - 58 lat oraz medycyny i fizjologii - 58 lat. Dłużej muszą poczekać laureaci Pokojowej Nagrody Nobla - odbierając ją mają średnio 61 lat i nobliści-literaci - średnio 65 lat. Rekordy biją jednak ekonomiści, którzy odbierając nagrodę mają średnio 67 lat.

Nie wszyscy muszą jednak czekać tak długo na to prestiżowe wyróżnienie. Najmłodszą noblistką jest laureatka Pokojowej Nagrody Nobla z 2014 r. - Pakistanka Malala Yousafzai, która w momencie otrzymania nagrody miała 17 lat. Najstarszym dotychczas laureatem jest Leonid Hurwicz, który w 2007 r., kiedy przyznano mu Nobla w dziedzinie nauk ekonomicznych, miał 90 lat.