Nie wszystkie osoby są w stanie przyzwyczaić się do pracy zmianowej. Problemem jest przede wszystkim to, że rozregulowuje ona zegar biologiczny (rytm okołodobowy), co może doprowadzić do zaburzeń snu i przewlekłego zmęczenia. Tolerancja na ten system pracy różni się jednak pomiędzy ludźmi. Jedynie część pracowników zmianowych cierpi na zaburzenia snu, odczuwa zmęczenie, a wręcz wyczerpanie.

Naukowcy z Uniwersytetu w Helsinkach we współpracy z kolegami z innych ośrodków naukowych w Finlandii sprawdzali genetyczne podłoże tych różnic wśród fińskich pracowników pracujących na zmiany. Zebrano od nich dane na temat objawów wyczerpania z powodu pracy i porównano całe ich genomy.

Okazało się, że powszechna zmiana w odcinku DNA w pobliżu genu kodującego receptor melatoniny 1A (MTNR1A) miała związek z małą tolerancją na pracę zmianową i związane z tym uczucie wyczerpania. Zależność tę potwierdzono w grupie 753 pracowników zmianowych, uczestniczących w fińskim badaniu pt. Health 2000, a także wśród innych pracowników zmianowych, np. zatrudnionych w lotnictwie cywilnym.

Autorzy pracy ustalili też, że zidentyfikowana przez nich mutacja ma związek z obniżoną aktywnością genu dla receptora melatoninowego w mózgu. Efektem tego jest mniejsza liczba tych receptorów w neuronach, przez co melatonina nie może sprawnie regulować rytmu okołodobowego. Dlatego osoby posiadające tę zmianę genetyczną są bardziej narażone na zaburzenia zegara biologicznego pod wpływem ekspozycji na światło w nocy.

Naukowcy podkreślają, że odkryty przez nich wariant może tylko częściowo tłumaczyć różnice w tolerowaniu pracy zmianowej między ludźmi. Nie można go jednak wykorzystywać do określania tego, jak dana osoba będzie znosić ten system pracy. 

• SEN
• MELATONINA