Rynek Zdrowia: - Jakie zastosowanie w onkologii ma cytometria przepływowa?

Prof. Przemysław Juszczyński: -  Przede wszystkim diagnostyczne - przy pomocy cytometrii możemy określać fenotyp komórek nowotoworowych i ekspresję poszczególnych białek. Używamy do tego celu oznakowanych fluorescencyjnych przeciwciał, które wiążą się swoiście z antygenami na powierzchni błony komórkowej. Dzięki temu możemy określać stopień ich zróżnicowania, pochodzenie, markery prognostyczne, ale także terapeutyczne, służące dalszym decyzjom w postępowaniu. Możemy również za pomocą cytometrii określać skuteczność naszego leczenia, poprzez ocenę tzw. "choroby resztkowej", czyli odsetka  komórek o cechach fenotypowych odpowiadających nowotworowi, które pozostają po leczeniu.

Jest to jednak metoda jedynie pomocnicza - należy pamiętać, że nie zastępuje ona innych metod, ale je uzupełnia. Nie możemy rozpoznać choroby wyłącznie za pomocą cytomterii przepływowej, ale możemy wspierać proces diagnostyczny z wykorzystaniem tej metody.

- Cytometria przepływowa jest także narzędziem do prowadzenia badań.

- Takie badania prowadzimy w naszych laboratorium od lat. Dotyczą one chłoniaka rozlanego z dużych komórek B - szlaków sygnałowych wyznaczanych przez powierzchniowy receptor B-komórkowy, które mogą być celem terapeutycznym. Staramy się wyjaśnić, jaki jest mechanizm transmisji sygnału i co się dzieje po zahamowaniu najważniejszych elementów tego szlaku. Wykorzystywaliśmy do tego celu cytometrię przepływową, w różnych aspektach, np. do oceny aktywności białek wewnątrz komórki (możemy np. oceniać stopień fosforylacji białek, których aktywność zależy od tej modyfikacji). Jest to metoda bardzo czuła, pozwalająca na półilościową ocenę i bardzo  pomocna w badaniach.

Dzięki cytometrii możliwa jest również ocena cyklu komórkowego, np. poprzez określenie ilości DNA w komórce. W trakcie proliferacji komórka przechodzi w cyklu komórkowym przez takie fazy, w których podwaja ilość DNA. Oceniając tę ilość możemy wskazać, w jakiej fazie komórki się znajdują, czy proliferują, czy też nie, czy wchodzą w apoptozę (DNA ulega wówczas fragmentacji). Ocena apoptozy - procesu programowanej śmierci komórki, także jest możliwa dzięki cytometrii. Komórki w trakcie tego procesu uzewnętrzniają na swojej powierzchni niektóre markery lipidowe, które możemy wykrywać tą metodą, tracą też aktywność enzymów, które wypompowują z wnętrza komórki substancje szkodliwe. Po wybarwieniu możemy zatem pokazać, że komórka jest w trakcie procesu apoptozy.