W najnowszym raporcie Najwyższa Izba Kontroli zwraca uwagę na brak skutecznych mechanizmów, które motywowałyby szpitale korzystające w latach 2005-2014 ze wsparcia ze środków publicznych, do podejmowania restrukturyzacji.

NIK wskazuje, że zadłużenie publicznych szpitali od wielu lat się nie zmienia. Pomimo przeznaczenia znacznych środków publicznych na oddłużenie samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej (SPZOZ), ich łączne zadłużenie wynosi ok. 10 mld zł.

Istotnej zmianie nie ulega stan zobowiązań samorządowych SPZOZ - w latach 2010-2014 wynosiły one 7,6-7,8 mld zł. Zmieniła się natomiast ich struktura: mniej jest zobowiązań wymagalnych, a więcej długoterminowych.

- Zmniejszający się stan zobowiązań wymagalnych w większości przypadków wynika nie z poprawy sytuacji szpitali ulepszających sposób zarządzania, ale z restrukturyzacji zadłużenia, czyli finansowania długów nowymi zobowiązaniami długoterminowymi - wskazuje NIK.

W 2015 r. samorządy przeznaczyły ponad 177 mln zł na pokrycie ujemnego wyniku finansowego swoich szpitali za 2014 r. (dotyczyło to 13,5 proc. szpitali samorządowych). NIK zwraca uwagę, że większość szpitali nie przeprowadzała wiarygodnych analiz złych wyników finansowych i możliwości podjęcia działań naprawczych.

O optymalizacji zatrudnienia i wynagrodzeń

Mimo znacznego wsparcia większość skontrolowanych szpitali nie wyeliminowała zobowiązań wymagalnych ani kosztów obsługi zadłużenia (lub wyeliminowała takie zadłużenie jedynie na początkowym etapie restrukturyzacji). Tylko pojedyncze placówki podejmowały działania restrukturyzacyjne wykraczające poza obligatoryjne programy naprawcze z 2005 r.

W ocenie NIK najtrudniejszym wyzwaniem dla zarządzających szpitalami była optymalizacja zatrudnienia i wynagrodzeń. W części placówek działania naprawcze nie obejmowały zatrudnienia, mimo że jego koszty determinowały sytuację finansową szpitala. Na wysokość tych kosztów wpływała zarówno organizacja pracy, jak i niedobór lekarzy specjalistów i pielęgniarek. - Efektem była presja płacowa ze strony personelu medycznego, utrudniająca spowolnienie wzrostu kosztów funkcjonowania tych placówek - wskazuje NIK.

Zwrócono uwagę, że także jednostki samorządu terytorialnego i wojewodowie nie monitorowali efektów restrukturyzacji szpitali, które otrzymały wsparcie. Ograniczano się jedynie do weryfikacji zgodności wydatkowania środków z ich przeznaczeniem.